Αθλητισμός

        Η αξία του αθλητισμού για τον άνθρωπο είναι αδιαμφισβήτητη. Πέρα από τις θετικές συνέπειες για την υγεία και την φυσική κατάσταση αλλά και την διασκέδαση που προσφέρει σαν δραστηριότητα, ο αθλητισμός προάγει τα ιδανικά του υγιούς ανταγωνισμού ("ευ αγωνίζεσθαι") , της ομαδικότητας (Σε πολλά αθλήματα)  αλλά και της αξιοκρατίας  (επιβραβεύοντας τον καλύτερο).Δείχνει στον άνθρωπο τη σημασία του να αγωνίζεσαι για κάτι, την αξία της προσπάθειας αλλά και το ότι πάντα μπορεί να ξεπεράσει τα όρια που ο ίδιος θέτει στον εαυτό του.

       Σήμερα όμως η έννοια του αθλητισμού  παρουσιάζει στρεβλώσεις.Η πιο γνωστή είναι η εμπορευματοποίηση του. Οι αθλητικές ομάδες αποτελούν πλέον επιχειρήσεις  οι οποίες δεν έχουν  σκοπό να προάγουν τις αρετές του αθλητισμού αλλά να βελτιστοποιήσουν το οικονομικό τους κέρδος. Έτσι οι κλασσικές αξίες που θα έπρεπε να προάγει ο αθλητισμός εξαφανίζονται. Πλέον γίνεται  ευρεία  αντίληψη στο κοινό ότι δεν έχει σημασία πχ μια ποδοσφαιρική ομάδα να παίζει θεαματικό ποδόσφαιρο  -παρόλο που σε πρώτη φάση το άθλημα έγινε δημοφιλές λόγω του θεάματος που προσέφερε και στην ουσία το θέαμα είναι και ο κύριος λόγος ύπαρξης του (πχ ένα τουρνουά τάβλι δεν είναι το ίδιο δημοφιλές με ένα τουρνουά ποδοσφαίρου) αφού αποτελεί και τον κύριο λόγο για τον οποίο ένα άθλημα γίνεται δημοφιλές- αφού ένας πιο συντηρητικός , πιο "κλειστός" τρόπος παιχνιδιού θα της επιτρέψει να φτάσει πιο εύκολα στην νίκη. Θεωρείται επίσης φυσιολογικό οι αμυντικοί μιας ομάδας να προσπαθούν να βγάλουν νοκ-αουτ (!) τον  καλό επιθετικό μιας άλλης, με σκληρά φάουλ   διότι έτσι θα αυξήσουν τις πιθανότητες νίκης. Πόσοι μεγάλοι αθλητές δεν έχουν χάσει  ολόκληρες σαιζόν  εξαιτίας ενός τραυματισμού που τους προκλήθηκε από αντίπαλους εσκεμμένα αλλά και πόσοι αναγκάστηκαν να αποσυρθούν πάλι εξαιτίας αυτής της πρακτικής! 

     Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού σίγουρα αυξάνει τα χρήματα που δαπανώνται για τον αθλητισμό προσφέροντας μας καλύτερες επιδόσεις, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ  αλλά αυτό συμβαίνει μόνο για τα εκάστοτε δημοφιλή αθλήματα χωρίς να δίνεται τόσο σημασία στο χαρακτήρα του αθλήματος. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του να τεθεί θέμα κατάργησης της ελληνορωμαϊκης πάλης από τους ολυμπιακούς αγώνες με το σκεπτικό ότι δεν είναι δημοφιλές σαν άθλημα..Καμία σημασία δεν δόθηκε για το γεγονός ότι ήταν από τα πρώτα αγωνίσματα  των αρχαίων ολυμπιακών αγώνων  αλλά και το πόσο δύσκολο είναι σαν άθλημα κλπ. Το μόνο κριτήριο για να   γίνει η πρότασης κατάργησης του  ήταν το πόσο λαοφιλές είναι λες και ο αθλητισμός είναι επιχείρηση που θα πρέπει να μετράει τους πιθανούς της πελάτες. Γενικότερα χάριν του κριτηρίου του πόσο δημοφιλές είναι ένα άθλημα τα ατομικά αγωνίσματα  παραγκωνίζονται σε βάρος των ομαδικών παρόλο που οι αθλητές των ατομικών αγωνισμάτων αντιμετωπίζουν πολύ πιο πολλές δυσκολίες προκείμένου να επιτύχουν το στόχο τους και μάλιστα χωρίς να έχουν από πίσω τους μια ολόκληρη επιχείρηση-ομάδα να τους στηρίζει..

       Επιπλέον στρέβλωση που προκύπτει από την εμπορευματοποίηση του αθλητισμού είναι το χάρισμα χρεών από το επίσημο κράτος  σε αθλητικές ομάδες τη στιγμή που αυτές αποτελούν και νομικά πλέον επιχειρήσεις. Το κράτος θα πρέπει να ευνοεί όποιον προάγει τον αθλητισμό αφιλοκερδώς ή σε ερασιτεχνικό επίπεδο και όχι όποιον προάγει τον αθλητισμό προκειμένου να εισπράξει τα κέρδη που θα του αποφέρει η κατάκτηση ενός τίτλου.και λειτουργεί σαν οργανωμένη επιχείρηση.Το χάρισμα χρεών σε ομάδες αποτελεί αδικία ειδικά αν σκεφτεί κανείς τους υπόλοιπους φορολογούμενους που δεν έχουν σε καμιά περίπτωση τη δυνατότητα να ελπίζουν σε κάτι τέτοιο.

        Τέλος η μεγαλύτερη στρέβλωση που παρατηρείται είναι ότι ο αθλητισμός προβάλλεται έτσι σήμερα που κάνει το μέσο άνθρωπο να θεωρήσει ότι είναι αδύνατο να ασχοληθεί με αξιώσεις και να φτάσει στο επίπεδο των αθλητών που βλέπει αλλά και το ότι δεν έχει σημασία να ασχοληθεί με τον αθλητισμό αν δεν είναι τόσο καλός ώστε να φέρει κέρδος. από αυτόν. Έτσι οι περισσότεροι  άνθρωποι απομακρύνονται από τον αθλητισμό δεν συμμετέχουν σε αυτόν  παρά μόνο σαν θεατές αντί να αθλούνται  οι ίδιοι έστω και σε ερασιτεχνικό επίπεδο.Έτσι ο αθλητισμός από πηγή ιδανικών και παράδειγμα προς μίμηση μετατρέπεται σε ένα απλό θεάμα  (όπως είναι για παράδειγμα μια παρτίδα χαρτιά ή ένα επιτραπέζιο παιχνίδι) και αντικείμενο διαφωνίας οπαδικού ενδιαφέροντος

Tέχνη!

    Σε όλους μας έχει τύχει να  δούμε μια ταινία που δεν καταλάβαμε το νόημα της, έναν ζωγραφικό πίνακα με  θέμα από το οποίο δεν μπορούμε να βγάλουμε κάποιο νόημα κλπ. Όταν μάλιστα δηλώνουμε την αδυναμία μας αυτή να βγάλουμε νόημα από ένα καλλιτεχνικό προΪον  τότε κάποιοι που οικειοποιούνται  την κουλτούρα  εύκολα προβαίνουν στην δήλωση "ε τι γνωρίζεις εσύ από τέχνη για να καταλάβεις"

    Όμως  τελικά τι είναι τέχνη? Αυτό είναι ένα δύσκολο ερώτημα αλλά έτσι κι αλλιώς  στο  blog αυτό  απλά εκφράζουμε τη γνώμη μας.Θα προσπαθήσουμε όμως να προσεγγίσουμε το θέμα όσο μπορούμε! Ένα σίγουρο πράγμα που μπορούμε να πούμε είναι ότι  αντικειμενικά  η τέχνη  είναι συνυφασμένη με τη δημιουργικότητα . Δηλαδή  κάποιος άνθρωπος δημιουργεί κάτι και μετά κρίνεται ότι  το δημιούργημα του έχει καλλιτεχνική αξία και μπορεί να θεωρηθεί έργο τέχνης.

    Για να γίνει αυτή η δημιουργία χρειάζεται κάποια τεχνική π.χ. ζωγραφική ή γλυπτική. Η τεχνική είναι κάτι που ουσιαστικά μπορεί να γίνει κατανοητό από τον καθένα  και  να μάθει να το χειρίζεται εύκολα  αν κάποιος του το διδάξει. Για αυτό το λόγο και τα αντίγραφα έργων τέχνης δεν έχουν την αξία που έχουν τα πρωτότυπα, παρόλο που έχουν γίνει με την ίδια τεχνική αν και συνήθως είναι και ακριβώς ίδια. Επομένως ένα από τα βασικά στοιχεία της τέχνης είναι η πρωτοτυπία στη δημιουργία. 

   Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι χιλιάδες πρωτότυπα στο σχεδιασμό αλλά και στη χρήση αντικείμενα δεν  θεωρείται ότι έχουν καλλιτεχνική αξία. Π.χ. ένα εργαλείο κουζίνας που κόβει τη ζύμη σε σχήμα αστεριού δεν θεωρείται καλλιτέχνημα  ακόμα και αν ήταν το πρώτο του είδους του.  Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα μοντέλα αυτοκινήτων  που κυκλοφορούν κάθε χρόνο με νέο σχεδιασμό--κανείς δεν θεωρεί ότι ένα μοντέλο αυτοκινήτου έχει καλλιτεχνική αξία. (ένα αυτοκίνητο κοστολογείται με βάση το κόστος των υλικών του και όχι με βάση την εργασία που απαιτείται ή την απροσδιόριστη  "καλλιτεχνική" του αξία. Αντίθετα ένας πίνακας ζωγραφικής σίγουρα δεν κοστολογείται με βάση τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του αλλά ούτε και με το κόστος εργασίας -ο ζωγράφος δεν πληρώνεται με βάση το μεροκάματο ελαιοχρωματιστή (!!!) αν και αν αφαιρέσουμε τον παράγοντα "τέχνη" η δουλειά που κάνουν πρακτικά  είναι ίδια απλά χρησιμοποιούν διαφορετικά πινέλα!

     Είναι επίσης αυτονόητο ότι η τέχνη συνδυάζεται άμεσα και με την κοινωνία. Κανείς δεν μπορεί να θεωρηθεί καλλιτέχνης από μόνος του. Πάντοτε οι υπόλοιποι άνθρωποι τον αναγνωρίζουν ως καλλιτέχνη.Ο καλλιτέχνης πρέπει λοιπόν να συνδέεται με την κοινωνία. Το ότι η κοινωνία αναγνωρίζει κάποιον ως καλλιτέχνη σημαίνει ότι επηρεάζεται από τα δημιουργήματα του συγκεκριμένου.Πώς όμως μπορούμε να ορίσουμε το  πως επηρεάζεται η κοινωνία από κάτι ώστε να το θεωρήσει τέχνη;

  Ένας παράγοντας που κατά τη γνώμη μου  είναι καθοριστικός στο να θεωρηθεί ένα δημιούργημα τέχνη, είναι τα συναισθήματα/μηνύματα  που περνάει στον παρατηρητή του.Έτσι μπορεί να νιώσουμε θαυμασμό, μεγαλείο, ευφορία κ.α. κοιτώντας ένα αντικείμενο. Το γεγονός ότι αυτό μας δημιουργεί έντονα συναισθήματα  ενώ κάποια άλλα όχι είναι που του δίνει τη λεγόμενη "καλλιτεχνική αξία". Καλλιτεχνικά θεωρούνται αντικείμενα που μας δημιουργούν παρόμοια συναισθήματα  ειδικά  όταν κάποια ομοειδή τους δεν το κάνουν. Για παράδειγμα ένα σκαλιστό χειροποίητο μεταλλικό ποτήρι  σίγουρα μας  προξενεί περισσότερο ενδιαφέρον από ένα γυάλινο που δημιουργήθηκε με μαζική παραγωγή. Η μοναδικότητα του ποτηριού αυτού , η προσπάθεια του καλλιτέχνη να το φτιάξει μας δημιουργεί υποσυνείδητα τη διάθεση να τον μιμηθούμε ή την ευχή να μπορούσαμε να κάνουμε κι εμείς κάτι παρόμοιο-αυτά είναι θετικά συναισθήματα, που μετατρέπουν το ποτήρι από καθημερινό χρηστικό αντικείμενο σε καλλιτεχνικό δημιούργημα! 

   Η ικανότητα  αυτή δημιουργίας θετικών συναισθημάτων,  η έμπνευση, ή αλλιώς η διαπαιδαγώγηση της προσωπικότητας του ανθρώπου με την προβολή ιδανικών, θετικών συναισθημάτων και ιδεών αποτελούν και  τον λόγο για τον οποίο λέμε ότι η τέχνη προσφέρει στην κοινωνία και είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο.Μέσω της τέχνης  τέτοια μηνύματα μπορούν να διαδοθούν εύκολα  αφού στις περισσότερες μορφές  τέχνης δεν υπάρχουν γλωσσικοί περιορισμοί που θα έκαναν κάποιο νοήμα μη εύκολα αντιληπτό από μερίδες ατόμων και χρειάζεται να βασιζόμαστε  μονάχα στις αισθήσεις μας ώστε να τα αντιληφθούμε. Εξυπακούεται ότι για να είναι ωφέλιμη  η τέχνη πρέπει να προβάλλει θετικά συναισθήματα/ιδέες. Διαφορετικά μια κακοδιατηρημένη πολυκατοικία που μας προκαλεί αδιαφορία ή αποστροφή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί τέχνη. Πρόκειται δηλαδή για κατάχρηση του όρου τέχνη και ανούσια γενίκευση του η οποία αν μη τι άλλο είναι περιττό να αναφέρεται. Τέχνη που δεν εξυπηρετεί το σκοπό της που είναι η προσφορά στην κοινωνία είναι ανούσια  και ουσιαστικά μπορεί να θεωρηθεί ως το δημιουργικό καπρίτσιο του καθενός, το οποίο μπορεί να κάνει μεν τον δημιουργό του να αισθάνεται καλά αλλά αυτό δε σημαίνει  ότι είναι και τέχνη. (με την ίδια λογική οποιαδήποτε καθημερινή εργασία που μας ικανοποιεί θα μπορούσε να θεωρηθεί τέχνη)

    Σημαντική προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί κάτι τέχνη  είναι ότι τα θετικά συναισθήματα που δημιουργεί πρέπει να συνδέονται ή να αποτελούν αποτέλεσμα μιας συνειδητής διεργασίας σκέψης  την οποία ενεργοποιεί η θέα της τέχνης στον άνθρωπο. Για παράδειγμα το σκαλιστό ποτήρι που αναφέραμε πριν μας κάνει να σκεφτούμε ότι είναι μοναδικό επειδή ξέρουμε ότι είναι χειροποίητο (αντιλαμβανόμαστε τις ατέλειες και τις ασυμμετρίες που το κάνουν μοναδικό)  μας κάνει να σκεφτούμε τον κόπο και την προσπάθεια του δημιουργού του. Δεν θεωρείται καλλιτέχνημα κάτι που απλά ενεργοποιεί κάποια ένστικτα μας π.χ. μπορεί να τρώμε μια μπριζόλα και να αισθανόμαστε ωραία όμως αυτό συμβαίνει γιατί απλά πεινάμε και όχι επειδή μια μπριζόλα είναι ένα έργο τέχνης, Μια ταινία μας συγκινεί με το θέμα της και μας κάνει να κλαίμε  και είναι αλλά το ίδιο θα συνέβαινε κι αν καθαρίζαμε κρεμμύδια. Η διαφορά έγκειται ότι στην πρώτη περίπτωση η συγκίνηση προήλθε κατόπιν σκέψης σχετικά με το ερέθισμα που δεχτήκαμε ενώ στη δεύτερη ήταν απλά ένα ακούσιο αντανακλαστικό!

    Από εκεί και πέρα έρχεται το ζήτημα της μέτρησης της καλλιτεχνικής αξίας ενός έργου. Σίγουρα το ζήτημα αυτό είναι πιο υποκειμενικό.Προσωπικά πιστεύω πως σημαντικό ρόλο παίζει η αξία του μηνύματος που εκφράζεται μέσω του έργου τέχνης, το πόσο εύκολα γίνεται αυτό αντιληπτό από το κοινό  αλλά ταυτόχρονα και η διακριτικότητα με την οποία καταφέρνει να μας το περάσει ο καλλιτέχνης- γιατί αν  το περνάει πολύ απλά.και ξεκάθαρα αποτελεί απλά νουθεσία (αναιρείται η διεργασία της σκέψης που είπαμε πως είναι απαραίτητο να προηγηθεί) και όχι τέχνη.Αν πάλι το περνάει τόσο δύσκολα που δε γίνεται αντιληπτό στους περισσότερους τότε έχει χάσει το σκοπό του σαν τέχνη ( εκτός και αν ο καλλιτέχνης δηλώνει ότι απευθύνεται σε  συγκεκριμένο κοινό με δεδομένες νοητικές ικανότητες τις οποίες όμως θα πρέπει να περιγράψει λεπτομερώς πριν καλέσει τον κόσμο να δει το έργο του -Βέβαια και πάλι σαν τέχνη πάλι χάνει την σημασία της ,γιατί η τέχνη πρέπει να προσπαθεί να απευθύνεται σε όλη την κοινωνία και όχι μόνο σε συγκεκριμένες μερίδες της, αφού όπως είπαμε βασικός λόγος ύπαρξης της τέχνης είναι να βελτιώσει την κοινωνία) Ο συνδυασμός των 3 αυτών παραγόντων και η σωστή κατανομή τους στο τελικό αποτέλεσμα αποτελεί την συνταγή της πετυχημένης τέχνης.

     Σίγουρα υπάρχουν πολλές επιμέρους παράμετροι σε όλα αυτά όμως ειδικότερα πρέπει να επισημάνουμε ότι η τέχνη λόγω της άμεσης σύνδεσης της με την κοινωνία πρέπει να προσπαθεί να έχει όσο το δυνατό πιο καθολικό χαρακτήρα. Η τέχνη δεν είναι για τους λίγους και τους εκλεκτούς όπως ισχυρίζονται διάφοροι που καυχώνται ότι μόνο αυτοί μπορούν να την καταλάβουν. Τα μεγάλα καλλιτεχνικά έργα ακόμα κι αν δεν μπορούν να γίνουν απόλυτα κατανοητά από όλους σίγουρα καταφέρνουν να δημιουργήσουν στους θεατές τους μια εκτίμηση.

Δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν

     Πολλοί όταν αναφέρονται σε διακρατικές σχέσεις  και προβλήματα εθνικών θεμάτων  συχνά καταλήγουν στο να απαξιώσουν το θέμα χρησιμοποιώντας την παραπάνω, γνωστή σε όλους μας φράση. "Οι λαοί" λέει, "δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν".

    Mε τη φράση αυτή υπονοείται ότι  όλοι οι άνθρωποι  θέλουν μόνο την ησυχία τους και απλά αφήνουν τον εαυτό τους να γίνει έρμαιο των πολιτικών επιλογών της  ηγεσίας τους. Μπορεί να φαίνεται προφανές το ότι όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν διάθεση για διαμάχες  αλλά δυστυχώς  ισχύει μόνο εν μέρει. Γιατί οι άνθρωποι θέλουν ταυτόχρονα να περνάνε και καλά τη ζωή τους και δυστυχώς εκεί πολλές φορές εισέρχονται παράγοντες όπως ο εγωισμός και η ανθρώπινη απληστία. 

    Είναι εύκολο να πούμε λοιπόν για παράδειγμα πως η κήρυξη ενός πολέμου είναι μια πολιτική απόφαση που δεν την επιθυμεί  ένας λαός αλλά μόνο η ηγεσία ενός κράτους. Όμως όταν ο λαός παίρνει μερίδιο από τα "λάφυρα" του πολέμου π.χ. εκτάσεις γης ή και σπίτια ( π.χ. κατεχόμενα στην Κύπρο) ουσιαστικά δεν είναι αυτή μια πρακτική  που δείχνει την έμμεση επικύρωση  της απόφασης για πόλεμο αλλά και των αποτελεσμάτων της; Μήπως δεν είναι εκδήλωση συμφωνίας το ότι ο λαός εξακολουθεί να ψηφίζει με μεγάλη πλειοψηφία  και να στηρίζει μια κυβέρνηση που έχει κηρύξει πόλεμο;

    Εξάλλου το να παρομοιάζουμε τους ανθρώπους  ως πρόβατα που απλά άγονται και φέρονται από πολιτικούς ουσιαστικά αδικεί την πλειοψηφία των ανθρώπων.Πέρα όμως από αυτό ακόμα και ο πιο αμόρφωτος, ανειδίκευτος άνθρωπος μπορεί να μην καταλαβαίνει τις τεχνικές παραμέτρους μια πολιτικής απόφασης αλλά από το αποτέλεσμα της  είναι σίγουρα σε θέση να κρίνει το αν είναι ηθική και δίκαιη ή όχι..Και φυσικά εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως η αδιαφορία και η άγνοια δεν αποτελούν ελαφρυντικά-Όλοι λίγο ή πολύ ενδιαφερόμαστε για σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή μας είτε   είναι προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο...το να αδιαφορήσουμε στοχευμένα για μια σημαντική πολιτική απόφαση που εμπλέκει τις σχέσεις του κράτους μας με ένα άλλο μας καθιστά αρκετά... ύποπτους! 

   Οι  λαοί έχουν λοιπόν πράγματα να χωρίσουν γιατί ο καθένας έχει τα δικά του συμφέροντα όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους  μεμόνωμένους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή που φιλονικούν με το γείτονα τους τον γνωστό τους ή τον φίλο τους για διάφορα ζητήματα.

     Αυτό που έχει σημασία λοιπόν είναι να μην αφήνουμε τις φιλονικίες  και τις εμπειρίες μας από διακρατικές διενέξεις να εξελίσσονται σε τυφλό ρατσιστικό μίσος αλλά  να λειτουργούν σαν πηγές πληροφόρησης που θα καθορίζουν τη διπλωματική μας συμπεριφορά απέναντι σε ένα ξένο κράτος και το λαό τους. Σκεπτόμενοι έτσι αποφεύγουμε λάθη που θα εντείνουν τις όποιες εντάσεις  -είτε γιατί πιέσαμε περισσότερο κάποιες καταστάσεις, είτε γιατί υπαναχωρήσαμε περισσότερο από ότι έπρεπε σε κάποιο ιδιαίτερα επιθετικά αντίπαλο  και εκτεθήκαμε.- Μόνο έτσι ενεργούμε σωστά προς μια κατεύθυνση που βοηθάει την ειρηνική συνύπαρξη των λαών και που οδηγεί μακροπρόθεσμα σε μια κατάσταση που οι λαοί ΟΝΤΩΣ δεν θα έχουν τίποτα να χωρίσουν!