Η δύναμη του ενός

     Συχνά ακούγεται η άποψη πως για τα διάφορα προβλήματα μας δεν πρέπει να περιμένουμε βοήθεια από συγκεκριμένα πρόσωπα , από "μεσσίες", όπως λέγεται κοροϊδευτικά,για να μας βοηθήσουν. Η άποψη αυτή σίγουρα ισχύει για τα προσωπικά προβλήματα του καθενός.Και είναι λογικό γιατί αν δεν αντιδράσει ο άμεσα ενδιαφερόμενος για το  πρόβλημα του πως είναι δυνατόν να περιμένει να του το λύσει κάποιος άλλος, ο οποίος δεν σχετίζεται καν με το πρόβλημα;
    Τι συμβαίνει όμως  στην κοινωνική ζωή και στην πολιτική  όταν δηλαδή το πρόβλημα δεν αφορά έναν αλλά μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, μια ολόκληρη κοινωνία;  Εκεί η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Αν ο καθένας προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα μόνος του θα γίνει αυτό που ο λαός περιγράφει με την παροιμία  "όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει". Αυτό είναι φυσικό διότι κάθε άνθρωπος μπορεί να σκέφτεται διαφορετική λύση για το ίδιο πρόβλημα. Ακόμα χειρότερα μπορεί και το ίδιο το πρόβλημα να τον επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο από ότι επηρεάζει τους υπόλοιπους.  Επίσης το ότι κάποιος αντιδρά για να λύσει μόνος του ένα πρόβλημα  δε σημαίνει ότι θα επιλέξει και την πιο σωστή λύση  -γι' αυτό άλλωστε οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα!-.
    Τα συλλογικά προβλήματα είναι μεγάλα και περίπλοκα δεν μπορεί να τα λύσει ο οποιοσδήποτε. Όλοι εξάλλου γελάμε όταν ακούμε κάποιον να λέει "κάντε με πρωθυπουργό για μια μέρα και θα..." Ποια η διαφορά λοιπόν από το να το λένε πολλοί οι οποίοι ενδεχομένως θα διαφωνούν και μεταξύ τους ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης;
    Για να επιλυθούν συλλογικά  προβλήματα χρειάζονται  καταρχάς  άτομα με τις κατάλληλες γνώσεις που θα έχουν βαθύτερη γνώση των θεμάτων. Χρειάζονται άτομα που έχουν την πυγμή  να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αλλά και την διάθεση να το κάνουν -καθώς είναι εύκολο για τον καθένα μας να κάνει στείρα κριτική για τα προβλήματα ή να προτείνει ουτοπικές λύσεις ανέξοδα και να νομίζει ότι έτσι βοηθάει στην επίλυση των προβλημάτων- Το κυριότερο χρειάζονται άτομα που έχουν την ικανότητα να συμβιβάσουν/συγκεράσουν τις διαφορετικές  απόψεις για την επίλυση ενός προβλήματος  και να αναπτύξουν όλες τις πτυχές του προβλήματος έτσι ώστε η λύση που θα προτείνουν να αφορά πραγματικά όλους όσους επηρεάζονται από το πρόβλημα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.Σημαντικό είναι επίσης τα άτομα που ηγούνται να μπορούν να εμπνέουν εμπιστοσύνη  αλλά και να  μπορούν να κινητοποιούν το κοινωνικό σύνολο  ώστε η αντίδραση του λαού να δείχνει ότι το εκάστοτε πρόβλημα είναι υπαρκτό και υπάρχει ανάγκη να επιλυθεί άμεσα. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί  ο ένας πρέπει πάντα να εκφράζει τους πολλούς διαφορετικά δεν νομιμοποιείται να πράξει οτιδήποτε. Η δυνατότητα να μπορεί κάποιος να εκφράζει άλλους ανθρώπους σημαίνει ότι νιώθει πραγματικά τα προβληματά τους και επομένως μπορεί να τους βοηθήσει. Σε καμιά περίπτωση δεν ισχυριζόμαστε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι αναντικατάστατοι ή  τέλειοι σε όλες τους τις αποφάσεις συχνά ίσως απλά να πρόκειται για "τους κατάλληλους ανθρώπους στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη χρονική στιγμή" και έτσι όμως μπορούν να προσφέρουν θεαματικά αποτελέσματα.
    Είναι δύσκολο να υπάρχουν  βρεθούν τέτοιοι άνθρωποι; Σίγουρα είναι. Όμως αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία, η οποία είναι και η μόνη που μας παρέχει χειροπιαστά παραδείγματα, όλοι οι λαοί και τα κινήματα μεγαλούργησαν όταν στην ηγεσία τους  είχαν τέτοιου είδους ανθρώπους.  Ποτέ δεν έχει ειπωθεί για κάποιον ηγέτη μια πρόταση όπως : "δεν ήταν καλός ηγέτης ο ίδιος αλλά μια ομάδα ανθρώπων που αποφάσιζαν γι αυτόν τον βοήθησαν να μείνει στην ιστορία". Είναι δύσκολο λοιπόν να βρεθούν τέτοιοι άνθρωποι αλλά σίγουρα αξίζει τον κόπο να τους αναδείξουμε.Προσοχή όμως: Το ότι ένα άτομο προικισμένο είναι σε θέση  να διαχειριστεί καλύτερα τα προβλήματα σε καμία περίπτωση δεν υποβιβάζει την αξία της δημοκρατίας αλλά και της συλλογικής δράσης. Η συλλογική δράση όμως πρέπει να έχει να κάνει με τη συμμετοχή στα κοινά και με την ενεργό υποστήριξη των ατόμων που μας εμπνέουν  ώστε να εξασφαλίζεται το γεγονός ότι ο ηγέτης εκφράζει το λαό.( Είναι βέβαια αδύνατον να εκφράσει κάποιος χιλιάδες ανθρώπους  με απόλυτα ταύτιση αλλά σίγουρα μπορεί να κάνει κάποιους συμβιβασμούς  απόψεων, οι οποίες είναι αδύνατον να γίνουν μεταξύ διάσπαρτων μικρών ομάδων που  αποτελούνται από άτομα με  απόλυτη ταύτιση ιδεών -η μία ομάδα δε θα συμφωνήσει ποτέ με την άλλη καθώς κάθε συμβιβασμός με την άλλη άποψη θα θεωρείται προδοσία από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας) Αλλά και σαν συλλογικότητα το γεγονός ότι  παραδέχεται κάποιος την ικανότητα ενός ατόμου να διαχειριστεί καλύτερα κάποιες καταστάσεις και να τον εμπιστευτεί/υποστηρίξει είναι μια δυνατή έκφραση συλλογικότητας αφού έτσι χιλιάδες άτομα δρουν κοινά μέσω ενός για τον αντικειμενικό τους στόχο, παραμερίζοντας τις επιμέρους ενστάσεις και διαφωνίες τους.Γιατί όπως λέει κι ο λαός "ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη" (μόνος του!).
     Στην κοινωνική ζωή λοιπόν άτομα προικισμένα -που ως άτομα βέβαια θα έχουν και τις ατέλειες τους-  με την υποστήριξη των πολλών μπορούν να κάνουν πολλά και να δώσουν λύσεις σε προβλήματα . Θέτοντας σε αμφισβήτηση την ύπαρξη τέτοιων ατόμων , αποκαλώντας τους κοροϊδευτικά "μεσσίες" και αναθέτοντας την επίλυση των προβλημάτων σε μια απρόσωπη συλλογική δράση  χιλιάδων ατόμων με διαφορετικές απόψεις χωρίς έναν κεντρικό πυλώνα που θα καταφέρεινα τους φέρει κοντά,όπου ουσιαστικά ο καθένας περιμένει τον άλλον να δράσει πρώτος ,  ουσιαστικά δεν προσφέρουμε κάτι στην επίλυση των προβλημάτων αλλά συμβάλλουμε στην διαιώνιση τους (χρησιμοποιώντας μάλιστα τη συγκεκριμένη έκφραση πολλοί βρίσκουν πάτημα για να εκφράσουν και το αντιχριστιανικό τους μένος). Χρέος μας είναι η συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες που θα αναδείξουν  τα κατάλληλα άτομα ( τα οποία βέβαια ίσως να είμαστε κι εμείς οι ίδιοι!)  αλλά και η ανάπτυξη της κριτικής μας ικανότητας ώστε να μπορούμε να αξιολογούμε τις δυνατότητες μας για την επίλυση προβλημάτων  αλλά και των άλλων προσώπων που ισχυρίζονται ότι μπορούν να τα λύσουν ώστε όταν χρειάζεται να τους παρέχουμε τη στήριξη που χρειάζονται.  

Ανοχή και αριθμοί

Η ανοχή  στο διαφορετικό αποτελεί μια από τις  θεμελιώδεις προϋποθέσεις αρμονικής συμβίωσης σε μια κοινωνία. Χωρίς αυτήν κάθε διαφορά που θα εκδηλώνονταν σε μια κοινωνία σύντομα θα εξελίσσονταν σε κοινωνική σύγκρουση. Στις μέρες μας που φασιστικές και ανελεύθερες νοοτροπίες έρχονται ξανά στο προσκήνιο, η έννοια της ανοχής στο διαφορετικό τονίζεται όλο και πιο πολύ. Συχνά όμως η έννοια της ανοχής διαστρεβλώνεται ή παρεξηγείται.

        Πολλοί  πιστεύουν πως η ανοχή μιας κατάστασης/γεγονότος  σημαίνει αυτόματα  και την έγκριση της. Φυσικά αυτό δεν ισχύει. Ανοχή σημαίνει ότι απλά αποδέχομαι πως κάτι συμβαίνει επειδή αναγκάζομαι να το κάνω και όχι επειδή συμφωνώ μαζί του. Σαν έννοια δηλαδή η κοινωνική ανοχή είναι ως ένα βαθμό αρνητική αφού το άτομο καταπιέζει τον εαυτό του να αποδεχτεί κάτι για λόγους κοινωνικής ευημερίας- αποτελεί δηλαδή έναν δύσκολο αλλά αναγκαίο συμβιβασμό που κάνει ο καθένας μας ώστε να ζήσει ειρηνικά σε μια κοινωνία.

      Επιπλέον κάτι που συχνά παραγνωρίζεται είναι ότι η έννοια της ανοχής πρέπει να είναι αμφίδρομη.Δεν μπορεί σε μια αλληλεπίδραση η μια πλευρά να είναι ανεκτική και η άλλη να μην είναι καθώς έτσι η πλευρά που θα έδειχνε μεγαλύτερη ανοχή στην άλλη θα αδικούνταν (αφού δείχνοντας ανοχή καταπιέζεται).Η δημοκρατία πολύ σωστά δίνει έμφαση στην ανοχή των μειοψηφιών από τις πλειοψηφίες (καθώς συχνά οι μειοψηφίες είναι αυτές που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και πρέπει να προστατευτούν) αλλά συχνά παραβλέπεται το γεγονός ότι και οι μειοψηφίες πρέπει να δείχνουν ανοχή στις πλειοψηφίες.

     Αλλά ας αναλύσουμε περισσότερο την παραπάνω πρόταση.Οι κοινωνίες σήμερα είναι οργανωμένες σε κράτη. Τα περισσότερα κράτη αποτελούνται από μια κυρίαρχη μερίδα πληθυσμού που μοιράζονται σε γενικές γραμμές  την ίδια γλώσσα, θρησκεία, ιστορικά βιώματα,πολιτισμό, ήθη και έθιμα, παιδεία και τρόπο σκέψης. Αποτελούν αυτό που λέμε  πλειοψηφία και είναι ο σκληρός πυρήνας της κρατικής υπόστασης: Άνθρωποι με κοινά τα παραπάνω γνωρίσματα  θέλουν  να ανήκουν στην ίδια κοινότητα (κράτος) και σε γενικές γραμμές είναι ευχαριστημένοι που ζουν σε μια κοινωνία  που εκφράζει το καλύτερο δυνατόν τον δικό τους τρόπο ζωής:Ένας Εσκιμώος δεν θα ήθελε να ζει σε μια αμερικανική  μεγαλούπολη, ένας μουσουλμάνος θα δυσκολεύονταν να ζήσει σε μια χριστιανική χώρα κ.ο.κ

       Παρόλα αυτά αναπόφευκτα σήμερα σχεδόν  κάθε κοινωνία είναι πλουραλιστική: εμπεριέχει κοινωνικές ομάδες που έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σχέση με την πλειοψηφία. Αναμφισβήτητα για την ειρηνική συνύπαρξη των ομάδων αυτών είναι αναγκαία η ανοχή. Συχνά όμως παρατηρείται το φαινόμενο κοινωνικές ομάδες να προσπαθούν να τονίσουν και να προβάλλουν ιδιαίτερα την διαφορετικότητα τους έμμεσα ή άμεσα με κύριο στόχο τους να μην χάσουν την μοναδικότητα τους. Τα παραδείγματα είναι πολλά και από όλους τους τομείς:  εθνικές μειονότητες που ζητάνε  η  γλώσσα τους να γίνει επίσημη, άθεοι που ζητάνε να μην πληρώνουν φορολογία για την επίσημη θρησκεία του κράτους, άτομα που θεωρούν φυσιολογικό να φοράνε την παραδοσιακή εθνική  τους ενδυμασία σε μια ξένη χώρα, άτομα που δεν σέβονται την ιερότητα ενός χώρου και τους κανόνες συμπεριφοράς σε αυτόν επειδή δηλώνουν πως δεν πιστεύουν στην θρησκεία ή στην ιδεολογία που πρεσβέυει κ.α.Γενικότερα άτομα που δηλώνουν πως θέλουν να πάνε "κόντρα στο ρεύμα" με κάθε μέσο και προσπαθούν να το δείξουν σε κάθε ευκαιρία.

          Σίγουρα όλες οι παραπάνω συμπεριφορές  δείχνουν ότι δεν υπάρχει ανοχή στο διαφορετικό (που στις συγκεκριμένες περιπτώσεις και παρεμφερείς τους το διαφορετικό αποτελεί και γνώμη της πλειοψηφίας). Εδώ βέβαια πρέπει να σημειώσουμε ότι οι παραπάνω "επιθετικές" συμπεριφορές δικαιολογούνται σίγουρα όταν υπάρχει καταπίεση μιας μειοψηφίας σε βαθμό τέτοιο που η μειοψηφία αυτή απειλείται σαν οντότητα από τις απόψεις της πλειοψηφίας. Όμως η τροποποίηση της συμπεριφοράς στη δημόσια ζωή ώστε να δείχνουμε ότι γίνεται ανεκτή η επικρατούσα άποψη ( ακόμα κι αν διαφωνούμε με αυτή)  είναι στην ουσία η καταπίεση που περιγράψαμε ως το τίμημα της ανοχής.Και αυτό είναι και το θέμα μας εδώ. Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να πιστεύει ότι στη διάρκεια μιας κηδείας πρέπει να λέει ανέκδοτα ώστε να νιώθει καλύτερα.Αν το έκανε μόνο σε κηδείες ατόμων που μοιράζονταν την ίδια πεποίθηση, σίγουρα δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Αν όμως  διατυμπανίζει ότι έτσι πρέπει να γίνεται σε όλες τις κηδείες  και συνεχίζει να ενεργεί έτσι παρά τις αντιδράσεις που προκαλεί ( από αυτούς που θα παρεξηγηθούν από μια τέτοιου είδους συμπεριφορά επειδή δεν μοιράζονται την ίδια πεποίθηση) τότε είναι φανερό πως το άτομο αυτό προκαλεί το πρόβλημα στον κοινωνικό ιστό και στην δημοκρατία ακόμα κι αν αποτελεί μειονότητα ή απλά δρα σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του.Αντίστοιχα η πλειοψηφία είναι αναγκασμένη  κι αυτή να δείξει ανοχή στο γεγονός ότι ο άνθρωπος αυτός θα δράσει  όπως είπαμε όταν βρίσκεται με άτομα που μοιράζονται τις ίδιες πεποιθήσεις με αυτόν και να μην προσπαθήσει να του επιβάλλει δηλαδή την άποψη της στην προσωπική του ζωή.

             Η ανοχή στην διαφορετικότητα είναι μια δύσκολη  ενέργεια που καλούμαστε όλοι να κάνουμε στα πλαίσια της ειρηνικής συμβίωσης.Μια θυσία του εαυτού μας για την ευημερία του κοινωνικού συνόλου.Σίγουρα είναι παράλογο να απαιτούμε να την κάνει μόνο η αντίπαλη πλευρά ειδικότερα μάλιστα όταν αυτή απαρτίζεται και από περισσότερα άτομα ο παραλογισμός είναι ακόμα μεγαλύτερος καθώς έτσι η δημοκρατία μετατρέπεται σε ολιγαρχία. Από τη στιγμή που μια κοινωνία ανέχεται κάθε διαφορετική άποψη  και δεν την καταδιώκει, δεν είναι υποχρεωμένη και να την ασπαστεί ή να την υποστηρίξει  αλλά πρέπει  να της παρέχει το χώρο να εκφράζεται από αυτούς που την υποστηρίζουν. Από εκεί και πέρα η έκφραση  των διαφορετικών απόψεων πρέπει να γίνεται με ήπια μέσα και όχι με προκλήσεις και τρόπους που υποδηλώνουν τάσεις επιβολής αυτής της άποψης  με την βία (έμμεση ή άμεση, λεκτική και όλες τις πιθανές μορφές της).

Αντίθρησκοι

      Ο όρος ίσως να φαίνεται λίγο παράξενος  αλλά χρησιμοποιείται για να περιγράψει ξεκάθαρα ανθρώπους που εκφράζουν έντονα σε κάθε ευκαιρία την αντίθεση τους προς κάθε θρησκεία, την περιφρόνηση για τα θρησκευτικά πιστεύω των συνανθρώπων τους, που προσπαθούν έντονα να δείξουν ότι δεν σέβονται τα θρησκευτικά σύμβολα  αλλά και χαρακτηρίζουν  τουλάχιστον ανόητους οποιονδήποτε δηλώνει πως πιστεύει.Επίσης ο όρος  χρησιμοποιείται για να διαχωρίσει τους αντίθρησκους από τους άθεους.Διότι αν και όλοι οι αντίθρησκοι είναι άθεοι δεν είναι απαραίτητα και όλοι οι άθεοι αντίθρησκοι.

        Η συμπεριφορά ενός αντίθρησκου σε γενικές γραμμές  συνοψίζεται ως έτσι: Μόλις αντιληφθεί ότι ο διπλανός του  σέβεται λίγο ή πολύ μια θρησκεία  θα αρχίσει ένα κήρυγμα για να του δείξει  ότι οι θρησκείες είναι λάθος και μάστιγα  για την ανθρωπότητα. Θα μιλήσει για ιερούς πολέμους, σταυροφορίες, ιερά εξέταση, κλειτοριδοεκτομές, διεφθαρμένους ιερείς και  πολλές άλλες τέτοιες μονόπλευρες θεωρήσεις της ιστορίας αλλά και των πρακτικών των θρησκειών.  Θα αγνοήσει παντελώς το πνευματικό , φιλανθρωπικό και πολιτιστικό έργο των θρησκειών αλλά και τα ανθρωπιστικά μηνύματα που προσπαθούν να προωθήσουν οι θρησκείες  (τουλάχιστον οι περισσότερες από αυτές).Θα αγνοήσει το γεγονός της ιστορικότητας των θρησκειών και πως ο κόσμος δεν πιστεύει επειδή έχει κάποιο καπρίτσιο αλλά επειδή νιώθει την ανάγκη να πιστέψει (Αλλιώς πως θα επέλεγε κάποιος να πιστεύει σε κάτι που του βάζει ηθικούς φραγμούς στο τι μπορεί να κάνει στη ζωή του και τι όχι).Θα εστιάσει την ρητορική του επιλέγοντας παραδείγματα πιστών που ουσιαστικά δεν ακολουθούν ορθά την διδασκαλία της θρησκείας τους και προβαίνουν σε φανατισμούς και ακρότητες ή ακόμα και επιτήδειων ανθρώπων -κοινών απατεώνων- που χρησιμοποίησαν τη θρησκεία για να προωθήσουν τα δικά τους, ιδιοτελή συμφέροντα .Θα μπει σε ένα  παιχνίδι να προσπαθήσει να αναλύσει επιστημονικά κάτι που είναι θέμα πίστης και πνευματικότητας. Λες και ο πιστός πιστεύει επειδή είναι επιστημονικά  σίγουρος ότι ο Θεός υπάρχει! Αγνοώντας παντελώς το γεγονός πως αν ο Θεός έκανε αντικειμενικά αισθητή την παρουσία του όλος ο κόσμος θα έπρεπε να είναι 100% πιστός.

        Επιπλέον σε κάθε ευκαιρία ο αντίθρησκος θα προσπαθήσει να προωθήσει ειδήσεις που αφορούν φαινόμενα διαφθοράς  στους κόλπους των θρησκειών αλλά και βίαιων πρακτικών που βασίζονται σε ελλιπή κατανόηση των θρησκευτικών διδασκαλιών ή για τις οποίες η θρησκεία χρησιμοποιείται σαν πρόφαση. Θα προβάλλει επίσης κάθε έργο τέχνης που δε σέβεται την θρησκεία και που χλευάζει τα θρησκευτικά σύμβολα ακόμα και στην περίπτωση που ο ίδιος δεν είναι φιλότεχνος και μάλιστα ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική αξία του έργου.Για αυτόν και μόνο ότι ένα καλλιτεχνικό έργο στρέφεται κατά της θρησκείας είναι αρκετό!  

     Το θέμα με όλα αυτά δεν είναι αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τις θέσεις αυτών των ανθρώπων. Το θέμα είναι ο τρόπος που τις εκφράζουν που παίρνει τις διαστάσεις προσηλυτισμού. Όσο ενοχλητικό είναι για κάποιον να ακούσει σε μια καθημερινή συζήτηση κήρυγμα από κάποιον που είναι πιστός τόσο ενοχλητικό είναι να ακούς και κήρυγμα από κάποιον που είναι άπιστος Το οποίο μάλιστα είναι και κήρυγμα μίσους γιατί δεν εστιάζεται στο να σου εξηγήσει πόσο καλό είναι το ΝΑ ΜΗΝ πιστεύεις αλλά εστιάζεται στο πόσο κακό είναι το ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ. Ένας άθεος για παράδειγμα δεν προσπαθεί να σε πείσει να γίνεις και συ άθεος χωρίς μάλιστα να του δώσεις πάτημα απλά κρατά το πιστεύω του για τον εαυτό του όπως άλλωστε οφείλει να κάνει και ένας πιστός.Κι όλα αυτά να γίνονται χωρίς καν να έχει ζητηθεί η γνώμη των ατόμων αυτών για ένα θέμα τόσο λεπτό και προσωπικό όσο η πίστη που δεν προσφέρεται σίγουρα για αντικείμενο καθημερινής συζήτησης. Επίσης είναι λάθος  η κοινωνική σου συμπεριφορά να χαρακτηρίζεται από τον διατυμπανισμό των πιστεύω σου γιατί έτσι δείχνεις ότι δε σέβεσαι τα πιστεύω και τις ιδέες των άλλων.Τέλος το να χαρακτηρίζεις αδαείς και αφελείς ανθρώπους επειδή πιστεύουν, αποτελεί και καθαρά ρατσιστική συμπεριφορά αφού κρίνεις ανθρώπους με βάση τα πιστεύω τους και μόνο.

       Σε μια κοινωνία  ο αλληλοσεβασμός και η ανοχή στην διαφορετικότητα δεν  πρέπει να είναι μόνο λέξεις κι ευχολόγια. Όταν κάποιοι αρέσκονται στο να βάλλουν τους ανθρώπους που πιστεύουν  προσβάλλοντας τις  θρησκείες τους σε κάθε ευκαιρία, αυτό δείχνει ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι εγωιστές που επιδιώκουν να επικρατήσει μόνο η δική τους ιδεολογία αρνούμενοι ουσιαστικά κάθε έννοια αρμονικής συνύπαρξης  και  ανοχής στο διαφορετικό. Μια συμπεριφορά καθαρά αντικοινωνική από κάθε άποψη.

Δημοκρατικές παρεξηγήσεις

    Πολλοί άνθρωποι σήμερα  βλέποντας την διαφθορά που επικρατεί στην κοινωνική  και πολιτική ζωή  θεωρούν ότι το πολίτευμα μας,  η δημοκρατία είναι αυτή που ευθύνεται για την κατάσταση αυτή. Δεν είναι μάλιστα λίγοι αυτοί που σε πολιτικές συζητήσεις καταλήγουν στο γνωστό: "Mας χρειάζεται μια χούντα" (!)

     Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί συνήθως δεν γνωρίζουν πως λειτουργεί πραγματικά  μια δημοκρατία. Μια από τις πιο κοινές παρεξηγήσεις είναι το "στη δημοκρατία  πρέπει να γίνεται ότι αποφασίζουν οι πολλοί"  Μπορεί η αρχή της πλειοψηφίας να είναι όντως μια βασική αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συνοδεύεται πάντα από την ανάγκη προστασίας  των μειοψηφιών. Έτσι για παράδειγμα δεν πρέπει να θεωρούμε δημοκρατική δυσλειτουργία το γεγονός ότι μια μειοψηφία -μια κοινωνική ομάδα δηλαδή ,γιατί κάθε κοινωνική ομάδα αποτελεί και μια μειοψηφία σε σχέση με το σύνολο της κοινωνίας- διεκδικεί τα δικαιώματά της  έστω κι αν π.χ. μπλοκάροντας έναν δρόμο φαίνεται να  πηγαίνει κόντρα στο συμφέρον της πλειοψηφίας! Το να μπορεί να διαμαρτυρηθεί η κάθε μειοψηφία (με τρόπο που όντως θα γίνει αντιληπτή η διαμαρτυρία της και όχι τυπικά) αλλά και να προστατευτούν τα δικαιώματά της είναι πρωταρχική παράμετρος της ειρηνικής συμβίωσης , της κοινωνικής δικαιοσύνης  αλλά και της ελευθερίας, έννοιες που συνδέονται άμεσα με την δημοκρατία.

     Από την άλλη πλευρά κάποιοι νομίζουν ότι η δημοκρατία προσφέρει την ελευθερία στον καθένα να κάνει ό,τι θέλει. Εδώ είναι γνωστό  το ότι η ελευθερία του καθενός στην δημοκρατία πρέπει να σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Οι νόμοι και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί πρέπει να καθορίζουν αυτά τα όρια και να εξετάζουν αν  τηρούνται. Έτσι για παράδειγμα σίγουρα οι γιατροί έχουν το δικαίωμα να απεργήσουν αλλά και οι ασθενείς τους δεν πρέπει να πεθάνουν (σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση ιεραρχώντας όμως το δικαίωμα στη ζωή πάνω από το δικαίωμα στην απεργία) ενώ από την άλλη το γεγονός ότι κάποια άτομα κλείνουν ένα δρόμο για να διαμαρτυρηθούν για μια απόφαση που θίγει τα εργασιακά τους δικαιώματα είναι σίγουρα πιο σημαντικό από την ενόχληση που προκαλούν στην κυκλοφορία. Σίγουρα είναι μια λεπτή ισορροπία  αλλά  για να έχουμε πραγματική ελευθερία και κοινωνική σταθερότητα πρέπει να προσπαθήσουμε να τη διατηρούμε.Όπως με όλα τα καλά αποτελέσματα όσο πιο σημαντικός είναι ο στόχος τόσο πιο επίμονα πρέπει να προσπαθεί κανείς.

      Μια άλλη παρανόηση σχετικά με την δημοκρατία είναι το ότι οι πολίτες είναι ίσοι σε όλα.Η δημοκρατία δηλώνει καθαρά ότι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο εκεί δηλαδή που όντως χρειάζεται να είναι. Αν πχ σε έναν εργασιακό χώρο  όλοι ήταν ίσοι σε όλα  δεν θα υπήρχε ιεραρχία. όλοι θα αμείβονταν το ίδιο ανεξάρτητα, της προσπάθειας που κατέβαλλαν, των δυνατοτήτων τους αλλά και των γνωστικών τους δυνατοτήτων σχετικά με το αντικείμενο της εργασίας τους. Έτσι ουσιαστικά κανένας δεν θα είχε κίνητρο να ξεχωρίσει και στην καλύτερη περίπτωση όλοι θα δούλευαν ώστε να προσεγγίσουν ένα μέτριο αποτέλεσμα που απλά θα τους συντηρούσε. Φανταστείτε ακόμα τι αποτέλεσμα θα είχε ένας παρόμοιος τρόπος σκέψης όσον αφορά στη διοίκηση ενός στρατιωτικού σώματος.  Το ότι έχουμε δημοκρατία δε σημαίνει λοιπόν αυτόματα ότι ο καθένας μπορεί να έχει λόγο για επιστημονικά θέματα  ή άλλου είδους θέματα  που απαιτούν εξειδίκευση ή να μη σέβεται την ιεραρχία οποιασδήποτε κοινωνικής ομάδας και τους θεσμούς. Η δημοκρατία απλά παρέχει το δικαίωμα στον οποιονδήποτε να φτάσει σε οποιαδήποτε θέση  αυτό δεν σημαίνει όμως πως βρίσκεται ήδη σε αυτή.Ο καθένας βέβαια έχει δικαίωμα να εκφράζει τη γνώμη του για οποιοδήποτε θέμα  όχι όμως με τρόπο που ανατρέπει τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας , ή υποσκάπτοντας την οργάνωση μιας κοινωνικής δομής. 

       Πολλοί πιστεύουν επίσης πως η δημοκρατία πρέπει να προστατεύει τα δικαιώματά τους ΚΑΙ ΜΟΝΟ. Συχνά ακούμε "γιατί να παθαίνω ΕΓΩ το τάδε από το κράτος που είναι η δημοκρατία κλπ;" "γιατί να πληρώσω εγώ για τον μισθό του τάδε ενώ δεν χρησιμοποιώ την υπηρεσία που προσφέρει; " Στη δημοκρατία όμως "άρχει ο δήμος" και όχι το άτομο αυτό σημαίνει ότι η δημοκρατία λειτουργεί πρωτίστως με το σκεπτικό της κοινότητας-της κοινωνίας όπου ο καθένας επιτελεί διαφορετικό ρόλο αλλά όλοι πρέπει να συνεργάζονται και να αλληλοστηρίζονται ώστε να υπάρχει ευημερία, κοινωνική σταθερότητα και κοινωνική δικαιοσύνη. Στη δημοκρατία εγωιστικές σκέψεις και συμπεριφορές δεν χωράνε  ειδικά όταν στρέφονται εναντίον του κοινωνικού συνόλου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι ο καθένας μας σίγουρα είναι περιττός για κάποιον αλλά και απαραίτητος για κάποιον άλλον. Η κοινωνιική συμβίωση όμως δεν  πρέπει να αποτελεί ένα αλισβερίσι  χρησιμοτήτων αλλά να βασίζεται σε ουσιαστικες ανθρώπινες σχέσεις  στην αλληλεγγύη, τον αλληλοσεβασμό την συμπόνοια κ.α. ώστε να έχει ουσιαστικά θεμέλια και να μην στηρίζεται σε εφήμερα και ευμετάβλητα προσωπικά συμφέροντα.

      Τέλος η σημαντικότερη παρανόηση για την δημοκρατία είναι ότι αυτή λειτουργεί στον αυτόματο (!) Πολλοί πιστεύουν  πως η αποχή από τα κοινά είναι δημοκρατικό τους δικαίωμα αλλά στην πραγματικότητα είναι δείγμα εκφυλισμού της δημοκρατίας και μάλιστα στην γενέτειρα της δημοκρατίας η αποχή από τα κοινά τιμωρούνταν.Πάντα πρέπει να στηρίζουμε ένα πολιτικό κόμμα ακόμα και όταν κανένα δεν μας εκφράζει πλήρως και μέσω των πολιτικών μας προσπαθειών να προσπαθήσουμε να προβάλλουμε τις ιδέες μας. Στην ακραία περίπτωση που δε μας εκφράζει τίποτα  ούτε κατά ένα μικρό ποσοστό θα πρέπει να δημιουργούμε δικά μας πολιτικά κινήματα ώστε να είμαστε ενεργοί πολιτικά και όχι να απαξιώνουμε το σύστημα και να αδιαφορούμε για αυτό αφήνοντας ταις ευθύνες αλλά και τη δύναμη των αποφάσεων σε άλλους. Όλοι πρέπει να συμμετέχουμε στα κοινά  ώστε να δουλεύει σωστά η δημοκρατία. Αυτό δε σημαίνει μόνο τη συμμετοχή μας στην εκλογική διαδικασία. Σημαίνει την καθημερινή μας ενημέρωση για την πολιτική και κοινωνική κατάσταση ώστε να είμαστε ενήμεροι για τα γεγονότα που επηρεάζουν τις ζωές μας και για τα οποία καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις άμεσα ή έμμεσα . Σημαίνει την καλλιέργεια του νου και του πνεύματος μας ώστε να αποκτούμε κριτική σκέψη και γνώσεις που θα μας βοηθούν να παίρνουμε  αποφάσεις με περισσότερο λογική βάση και όχι αυθαίρετα ή καθοδηγούμενοι από άλλους. Σημαίνει την προσπάθεια μας για  αυτο-οργανώση  έτσι ώστε να προσφέρουμε ενεργά έστω και σε τοπικό επίπεδο. Σημαίνει την συμμετοχή μας σε εκδηλώσεις που γίνονται για να στηρίξουν την δημοκρατία τον σεβασμό στους θεσμούς της αλλά και την καταγγελία πράξεων και συμπεριφορών αντιδημοκρατικών. Σημαίνει το χρέος μας να ενημερώσουμε τα παιδιά μας για το πως λειτουργεί και πως πρέπει να λειτουργεί η δημοκρατία ώστε να μην πέφτουν σε παγίδες. 

   Χωρίς τη συμμετοχή όλων η δημοκρατία πέφτει στα χέρια των λίγων  και έτσι μετατρέπεται σε αντιπροσωπευόμενη ολιγαρχία Πολλά από τα νοσηρά φαινόμενα  του σήμερα θα μπορούσαν να είχαν εκλείψει αν σκεφτόμασταν και δρούσαμε οι ίδιοι πιο δημοκρατικά.

Eθελοντικά γελασμένοι

Όταν αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα δεν υπάρχουν και πολλές επιλογές στον τρόπο δράσης: Είτε θα αγωνιστούμε να το λύσουμε είτε θα το υπομείνουμε. Αρκετοί άνθρωποι λειτουργούν έτσι.

    Συχνά όμως συναντούμε και άτομα που σε πρώτο στάδιο δηλώνουν ότι αναγνωρίζουν πως μια κατάσταση είναι λάθος, πως όντως υπάρχει ένα πρόβλημα. Αν για παράδειγμα ρωτήσουμε τον οποιοδήποτε σήμερα σχετικά με την κατάσταση της καθημερινής ζωής στην Ελλάδα της κρίσης  δύσκολα θα βρούμε κάποιον που να μην κάνει παράπονα για τα όσα συμβαίνουν. Στη συνέχεια όμως, κι  ενώ δείχνουν ότι έχουν συναίσθηση της  κατάστασης, την οποία μάλιστα μπορούν να αναλύσουν και λεπτομερώς, αρνούνται την προσπάθεια ανάληψης  πρωτοβουλίας για την εύρεση λύσης. Χαρακτηρίζουν μάλιστα τις όποιες  πιθανές λύσεις ή προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος τους   "επικίνδυνες" "ανεφάρμοστες πρακτικά" και γενικά είναι έτοιμοι να απορρίψουν τον οποιονδήποτε τρόπο δράσης σκεπτόμενοι πάντοτε μάλιστα ένα επιχείρημα για να απαξιώσουν την λύση που τους προτείνεται .Βέβαια αφού το ξεκαθαρίσουν αυτό τη συνέχεια συνεχίζουν να λένε ότι αναγνωρίζουν το πρόβλημα  (είτε είναι δικό τους είτε ακόμα και για άλλον)  και ένα σωρό άλλα λόγια ώστε να σιγουρευτεί όποιος τους ακούει πώς έχουν συναίσθηση του προβλήματος μιας κατάστασης  προσωπικής, συναισθηματικής, πολιτικής κλπ αλλά σίγουρα δεν είναι διατεθειμένοι να την αλλάξουν  αλλά ταυτόχρονα διαμαρτύρονται πως δεν μπορούν και να την υπομείνουν.

    Είναι προφανής  η αντίθεση λόγων και έργων στους ανθρώπους αυτούς, αλλά και πάλι αναρωτιέται κανείς γιατί συμπεριφέρονται έτσι. Μια ερμηνεία είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί φοβούνται να αντιδράσουν  και να έρθουν σε σύγκρουση για το οτιδήποτε ακόμα και για πράγματα που τους ενοχλούν. Σίγουρα θα μπορούσε να το υποστηρίξει κανείς αυτό όμως τις περισσότερες φορές ο  τρόπος που εκφράζονται για ένα  πρόβλημα δεν μαρτυρά δειλία. Χρησιμοποιούν δυνατές εκφράσεις και  αναλύουν το θέμα διεξοδικά. Ένας άνθρωπος που φοβάται θα προσπαθούσε να μην αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα ή ακόμα και δεν θα μιλούσε καν για αυτό. Στην περίπτωση των ανθρώπων που μελετάμε αυτά δεν συμβαίνουν. Μια άλλη πιθανή ερμηνεία είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν φτάσει σε απελπισία , σε αδιέξοδο σε ότι αφορά το πρόβλημα που τους απασχολεί και εύλογα το αναγνωρίζουν αλλά δεν μπορούν να αντιδράσουν.Όμως  η τάση των ανθρώπων αυτών να απορρίπτουν άμεσα την οποιαδήποτε πρόταση λύσης που θα τους γίνει χωρίς καν να την δοκιμάσουν δεν συνηγορεί στο ότι δεν αντιδρούν επειδή είναι απελπισμένοι. Ένας απελπισμένος δεν έχει τίποτα να χάσει επομένως είναι πρόθυμος να δοκιμάσει μια λύση  όσο περίεργη  απίθανη ή πρωτόγνωρη του φανεί.Και μάλιστα ένας απελπισμένος άνθρωπος θα αναγνωρίσει ότι τα όποια προβλήματα μπορεί να παρουσιάσει ένας συγκεκριμένος τρόπος δράσης (γιατί σπάνια υπάρχουν εύκολες και ανέξοδες λύσεις σε οποιουδήποτε είδους πρόβλημα) είναι σαφώς προτιμότερα από την απέλπιδα κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

     Ουσιαστικά οι άνθρωποι αυτοί συμπεριφέρονται έτσι διότι προσπαθούν να ξεγελάσουν τους γύρω  τους. Δεν θέλουν να φανούν τρελοί που δεν αναγνωρίζουν ένα πρόβλημα που οι άλλοι αντιλαμβάνονται αλλά από την άλλη δεν θέλουν να βάλουν και το χέρι στους στην φωτιά ώστε να λυθεί  το πρόβλημα αυτό.Θέλουν όμως να έχουν και ήσυχη την όποια συνείδηση έχουν: γιατί να συγκρουστούν; Περιμένουν από κάποιον άλλον να μπει μπροστά και αυτοί να μην ακολουθήσουν αλλά να δρέψουν όμως τους καρπούς της επιτυχίας του αγώνα που θα κάνει αυτός ο άλλος για το δικό τους πρόβλημα. Και στην περίπτωση βέβαια που η λύση που θα τους προταθεί και θα γίνει προσπάθεια από άλλους να εφαρμοστεί για λογαριασμό τους, αποτύχει τότε οι ίδιοι πάλι θα είναι εντάξει αφού δεν θα αντιμετωπίσουν την αποτυχία αλλά θα φανούν σαν οι λογικοί και οι υπεύθυνοι  που δεν έδρασαν υπερβολικά  και που θα δηλώνουν ότι  " είχαν προβλέψει την αποτυχία".

     Πρόκειται λοιπόν για άτομα που κοιτάνε μόνο τον εαυτό τους (ειδικά μάλιστα στην περίπτωση που το πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν αφορά και άλλα άτομα) τα οποία επιθυμούν να βγουν εντάξει από οποιαδήποτε κατάσταση ανεξαρτήτως του τιμήματος για τους υπόλοιπους. Στην προσπάθεια τους αυτή χωρίζονται σε 2 υπο-κατηγορίες: Σε αυτούς που απλά δεν έχουν διάθεση δράσης και ξεγελούν τον εαυτό τους πείθοντας τον πως δεν έχει τρόπο δράσης έτσι ώστε να εξαλείψουν και όποιους ηθικούς ενδοιασμούς έχουν για την απραξία/δειλία τους. Και σε αυτούς που είναι ακόμα χειρότερα διπρόσωποι καθώς προσπαθούν να έχουν την υποστήριξη τόσο των δημιουργών των προβλημάτων αλλά και αυτών που τα υφίστανται. Επιπλέον το χειρότερο είναι πως με τη στάση τους αυτή -την άρνηση ουσιαστικής δράσης- σε συνδυασμό με την σε βάθος γνώση του προβλήματος   προβάλλουν σαν πρότυπο το ότι η απραξία και η άρνηση  λήψης ευθυνών και πρωτοβουλιών είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα. Και αυτό απλά συμβαίνει γιατί κάποιος που είναι λιγότερο ενημερωμένος για ένα πρόβλημα  εύκολα μπορεί να πει "κοίτα ο τάδε που τα ξέρει καλύτερα τα πράγματα δεν αντιδρά οπότε έτσι είναι το σωστό" ή ακόμα χειρότερα κάποιος να πει "ο τάδε έχει πιο σοβαρό πρόβλημα από αυτό που αντιμετωπίζω εγώ και δεν αντιδρά άρα δεν χρειάζεται να αντιδράσω και εγώ στο δικό μου πρόβλημα".

    Η λογική της επιβίωσης πάση θυσία είναι ίσως κατάλληλη για τις κατσαρίδες αλλά όχι για τους ανθρώπους. Ας μην γελιόμαστε! (και μάλιστα εθελοντικά!)

Δημοκρατικά εκλεγμένα

   Στη δημοκρατία ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων είναι να εκφράζουν την λαϊκή βούληση και να εξυπηρετούν το κοινωνικό συμφέρον. Κάθε πολιτική παράταξη ουσιαστικά αποτελεί την προσπάθεια μιας μερίδας του εκλογικού σώματος-της κοινωνίας να εκφραστεί και να προτείνει τις δικές του λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το κράτος. Όλα αυτά όμως πρέπει να γίνονται υπό ορισμένα δημοκρατικά πλαίσια . Π.χ.  οι θέσεις ενός κόμματος δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν άδικα συγκεκριμένες ομάδες ατόμων  ή να δικαιολογούν και να στηρίζουν εγκληματικές ενέργειες.
    Κάθε  πολιτικό κόμμα που δεν σέβεται το δημοκρατικό πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι υποχρεωμένο να λειτουργεί,  αυτόματα χάνει την όποια "επίσημη" επικύρωση/δημοκρατική εγκυρότητα  του δίνουν οι ψήφοι  των ψηφοφόρων του. Αυτό συμβαίνει διότι είναι οξύμωρο και αντιφατικό να θέλεις να έχεις την επικύρωση ενός συστήματος  τη στιγμή που και ο ίδιος το αμφισβητείς. Επιπλέον επειδή ακριβώς ένα κόμμα εκφράζει τους ψηφοφόρους του  είναι γεγονός πως κόμματα που εκφράζουν  άτομα που δεν θέλουν να ζουν σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας  (και προσέξτε λέμε τις αρχές της δημοκρατίας δηλαδή την έννοια της και  όχι τον τρόπο εφαρμογής της ) σίγουρα δεν θα είχαν κανέναν ενδοιασμό να  παραβιάσουν /υποσκάψουν τις δημοκρατικές διαδικασίες. Έτσι  αυτά τα άτομα μπορεί να απείλησαν να δωροδόκησαν ή  και να βιαιοπράγησαν προκειμένου να συγκεντρώσουν ψήφους. Με αυτές τις συνθήκες είναι προφανές πως χάνεται κάθε έννοια δημοκρατίας και λαϊκής νομιμοποίησης του κόμματος
   Το παραπάνω ισχύει όσοι και να είναι οι ψηφοφόροι ενός κόμματος.Η παρανομία όπως και η αντιδημοκρατική συμπεριφορά δεν αναιρούνται  επειδή τις διαπράττουν πολλοί και όχι λίγοι. Σε κάθε κοινωνία μπορεί αν βρει κανείς υποστηριχτές ακόμα και για τα ειδεχθέστερα εγκλήματα. (κόμμα παιδεραστών στην Ολλανδία) η ανηθικότητα  και οι πράξεις που βλάπτουν τους συνανθρώπους μας δεν γίνεται να αποτελούν αντικείμενο προς πολιτική συζήτηση αλλά μόνο προς ηθική-φιλοσοφική και νομική. Φανταστείτε για παράδειγμα ένα κόμμα διαρρηκτών  που θα επιθυμούσε σίγουρα  να είναι νόμιμη η πράξη της διάρρηξης: Σίγουρα ένας διαρρήκτης μπορεί να το ψήφιζε και σίγουρα οι διαρρήκτες αποτελούν και αυτοί ένα πληθυσμιακό ποσοστό της κοινωνίας.Θα μπορούσε ένα τέτοιο κόμμα να γίνει σεβαστό; Κατ'αρχάς  πέρα από το ότι σαν ιδεολογία το κόμμα αυτό για πολλούς ανθρώπους παραβιάζει τον χρυσό  ηθικό κανόνα "φέρσου  στους άλλους όπως θέλεις να σου φέρονται" υπάρχουν και πιο πρακτικά ζητήματα που θα το καθιστούσαν μη σεβαστό. Π.χ. ποιος θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι μέρος των εσόδων ενός τέτοιου κόμματος δεν προέρχεται από κλοπιμαία (των οπαδών του ή των πολιτευτών του); κανένας γιατί  είναι αυτονόητο πως ένα μέρος της περιουσίας ενός διαρρήκτη προέρχεται από διαρρήξεις.Αλλά και γενικότερα ένα κόμμα που δεν σέβεται νόμους υπό το σκεπτικό ότι δεν πιστεύει σε αυτούς ή θα τους αλλάξει όταν γίνει κυβέρνηση, ουσιαστικά παρουσιάζει απολυταρχική συμπεριφορά και ξεφεύγει από το δημοκρατικό πλαίσιο που ορίζει ρητά ότι "κανένας δεν είναι υπεράνω των νόμων"

    Η δημοκρατία δεν είναι η  επίτευξη της πλειοψηφίας στις εκλογές με οποιονδήποτε τρόπο αλλά ούτε και η επικύρωση οποιασδήποτε ιδέας  με μόνο κριτήριο την ψήφο της πλειοψηφίας. Η δημοκρατία είναι ένα ευρύτερο πλαίσιο  που δεν εξαντλείται μόνο στην διαδικασία των εκλογών αλλά και στην γενικότερη ζωή  των πολιτών αλλά και στις  συνθήκες υπό τις οποίες οι πολίτες λαμβάνουν τις αποφάσεις τους -μην ξεχνάμε πως πολλοί δικτάτορες έχουν κερδίζει "εκλογές" με ποσοστά άνω του 90%-Καθένας που προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από τις ψήφους που συγκέντρωσε  για να δικαιολογήσει παράνομες ενέργειες και αντιδημοκρατικές συμπεριφορές  διαστρέφει τις δημοκρατικές διαδικασίες και συνεισφέρει στη διαφθορά του πολιτεύματος καθιστώντας έτσι τον εαυτό του αλλά και τους οπαδούς του εχθρούς  της δημοκρατίας. 

Γινόμαστε ίδιοι;

      

     Όταν υπάρχει μια αντιπαράθεση είναι φυσικό η κάθε πλευρά να βάλλει εναντίον της άλλης με τα δικά της όπλα-πρακτικές.Κάποιος μπορεί να αντιδράσει βίαια, άλλος να αντιδράσει πονηρά άλλος να αγνοήσει την επίθεση που του γίνεται κλπ. Όλες αυτές οι  συμπεριφορές κρίνονται όμως είτε ως θετικές είτε ως αρνητικές. Συνήθως οι επιθετικές συμπεριφορές κρίνονται αρνητικά,  για παράδειγμα η βία είτε λεκτική είτε σωματική δεν θεωρείται -και δικαιολογημένα-   πρέπων  τρόπος για την επίλυση διαφορών. 

   Συχνά όμως όλες αυτές οι συμπεριφορές που ανταποκρίνονται στα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου  αποτελούν την εύκολη λύση ,είναι το πρώτο πράγμα που θα περάσει από το μυαλό κάποιων ως μέσο για να πλήξουν τον αντίπαλο τους. Όταν για παράδειγμα υπάρχει μια διαφωνία σε ένα θέμα συζήτησης είναι  σίγουρα πιο εύκολο να προσπαθήσεις να μειώσεις τον συνομιλητή σου με χαρακτηρισμούς παρά να προσπαθήσεις να αποδείξεις με επιχειρήματα ότι έχει δίκιο. Αυτό συμβαίνει απλά διότι οι χαρακτηρισμοί είναι πιο εύκολο να βρεθούν από τα επιχειρήματα κι επιπλέον με τους χαρακτηρισμούς δημιουργείται και η εντύπωση ότι "αφού ο τάδε είναι έτσι κι έτσι άρα έχει και άδικο". 

Βέβαια αν αυτός που βρίζουμε συμφωνήσει τελικά μαζί μας τότε οι χαρακτηρισμοί που του εκτοξεύουμε παύουν δια μαγείας να ισχύουν και τον συγχαίρουμε για την ώριμη σκέψη του! 

     Με το παράδειγμα που παραθέσαμε κατανοούμε εύκολα τον χαρακτήρα των ανθρώπων που προσφεύγουν σε παρόμοιες τακτικές  αντιπαράθεσης.Εξάλλου κάθε άνθρωπο τον χαρακτηρίζουν οι πράξεις και όχι οι σκέψεις του.Όμως συχνά  με βάση τον παραπάνω συλλογισμό τείνουμε να εξισώνουμε τον άνθρωπο που θα αντιδράσει με ανάλογο τρόπο σε μια άσχημη συμπεριφορά (πχ θα απαντήσει στη βία με βία) με αυτόν που εκδήλωσε πρώτος την συμπεριφορά αυτήν. Λέμε μάλιστα εκφράσεις όπως  "α έπεσες στο επίπεδο του" ,"αντιδρώντας έτσι γίνατε ίδιοι" κλπ.

         Σίγουρα το να αποφύγει κάποιος να απαντήσει με τον ίδιο τρόπο σε μια άσχημη επίθεση που θα δεχτεί  απαιτεί  πολλή αυτοσυγκράτηση  και είναι αξιέπαινο να το κατορθώσει κανείς. Όμως  και το να χρησιμοποιήσει τα όπλα του αντιπάλου του δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και του ίδιου  επιπέδου (ηθικού-πνευματικού) άνθρωπος με αυτόν. Σίγουρα οι πράξεις είναι που χαρακτηρίζουν τον καθένα μας αλλά με μια παράμετρο: Οι πράξεις μας για να μας χαρακτηρίσουν πρέπει να είναι αυθόρμητες .Για παράδειγμα  όταν κάποιος χτυπάει κάποιον προκαλεί ουσιαστικά τα κατώτερα ένστικτα του άλλου να αντιδράσουν, όλοι διαθέτουμε  τέτοια ένστικτα μέσα μας. Αν χτυπήσει λοιπόν κι αυτός που δέχτηκε το χτύπημα  δε σημαίνει ότι είναι ίδιος χαρακτήρας  με αυτόν που  αβίαστα και απρόκλητα έκανε την αρχή.Ουσιαστικά έχουμε μια αντιπαράθεση σε ένα α επίπεδο, κάποιος χρησιμοποιεί πρακτικές και ρίχνει την ποιότητα της αντιπαράθεσης σε ένα επίπεδο β (που λόγω των πρακτικών που χρησιμοποίησε είναι πολύ πιο έντονο/σφοδρό από το α)  και έτσι εξαγριώνει τον άλλο και των ωθεί να απαντήσει ανάλογα και να έρθει κι αυτός στο επίπεδο β. Μπορεί να βρίσκονται και οι 2 στο ίδιο επίπεδο αλλά στην ουσία  αυτός που έκανε την αρχή  ήταν πάντα στο κατώτερο επίπεδο. Επιπλεόν αυτός που έπεσε στο επίπεδο του άλλου δεν σημαίνει ότι θα παραμείνει εκεί αφού χρησιμοποιεί τις κακές πρακτικές αντιπαράθεσης  μόνο σαν μέσο άμυνας  όταν γίνεται στόχος τους. Ουσιαστικά ο ένας δεν έχει  καν στο μυαλό του την προδιάθεση να χρησιμοποιήσει τέτοιες πρακτικές ενώ ο άλλος  το κάνει απρόκλητα ελλέιψει άλλων επιχειρημάτων. Αυτό σίγουρα δείχνει διαφορετικής ποιότητας ανθρώπους.

            Ο μόνος φόβος του να "γίνουμε ίδιοι " όταν απαντάμε σε τέτοιου είδους επιθέσεις με τον  ίδιο τρόπο είναι αν τελικά συνηθίσουμε αυτές τις πρακτικές και τις υιοθετήσουμε σε βαθμό που να καταλήξουμε να  γίνουμε εμείς που θα τις εκδηλώνουμε πρώτοι σε μια αντιπαράθεση. Σίγουρα το να αποφεύγουμε να τις χρησιμοποιήσουμε ακόμα και όταν προκαλούμαστε έντονα να το κάνουμε είναι ό,τι πιο θεμιτό και θα πρέπει πάντα να επιθυμούμε να συμβαίνει αυτό. Το να εξισώνουμε όμως ένα άτομο που θα τις χρησιμοποίησει με αυτόν που τις έχει ήδη χρησιμοποιήσει πρώτος εναντίον του, είναι σαν να εξισώνουμε αυτόν που δολοφονεί, με αυτόν που δολοφονεί σε αυτοάμυνα. 

          

       

Tώρα τι κάνουμε;

    Είναι μια έκφραση που την ακούμε συχνά. Ειδικά σε τηλεοπτικά πάνελ πολλές φορές κάποιος ομιλητής πάει να ανατρέξει  στο παρελθόν μιλώντας σχετικά με ένα πρόβλημα.  (Πχ τα αίτια της οικονομικής κρίσης. Αμέσως ο συνομιλητής του τον διακόπτει και του λέει "αφήστε τα αυτά, είναι γνωστά,  τώρα τι κάνουμε;" Αλλά και όταν κρίνουμε ένα άτομο συχνά τείνουμε να το κρίνουμε με βάση την πρόσφατη συμπεριφορά του  (δηλαδή τo τι κάνει τώρα)  και όχι παλαιότερα.

    Συχνά οι άνθρωποι τείνουν να απαξιώνουν το παρελθόν  θεωρώντας πως δεν είναι σωστό να ασχολείται κανείς με πράγματα  που έχουν περάσει και που φυσικά δεν μπορούν να αλλάξουν.Βέβαια με αυτή τη λογική  ούτε με το παρόν αξίζει να ασχολείται κανείς αφού το  παρόν είναι κι αυτό το παρελθόν του μέλλοντος!

      Είτε το θέλουμε είτε  όχι όλα τα πράγματα συνδέονται με το παρελθόν τους. Το παρελθόν  είναι η μόνη αξιόπιστη πηγή για να πάρουμε "δείγματα γραφής", πληροφορίες  και ότι άλλο είναι σημαντικό για να κρίνουμε πρόσωπα και γεγονότα. Η αξιοπιστία αυτή πηγάζει από το γεγονός ότι  οι ενέργειες του παρελθόντος έχουν ήδη λάβει χώρα όποτε δεν μπορούμε να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι τους ούτε να κάνουμε υποθέσεις του στυλ : "ο τάδε δεν θα συμπεριφέρονταν ποτέ έτσι" ή "αυτό δεν γίνεται να συμβεί" κτλ. (Πώς μπορεί να πει κάποιος κάτι τέτοιο όταν έχουν ήδη συμβεί παρόμοια πράγματα;!)

Το παρελθόν είναι η μόνη πηγή που παρέχει σίγουρες πληροφορίες, Έτσι μελετώντας τις ενέργειες και τα αποτελέσματα του παρελθόντος που μας είναι ήδη γνωστά κατέχουμε ένα πολύ αξιόλογο μέσο που σε συνδυασμό με ένα μέσο δείκτη ευφυίας μας επιτρέπει να κρίνουμε καταστάσεις, πρόσωπα,  κίνητρα και να ερμηνεύουμε συμπεριφορές.

    Επιπλέον αναμφισβήτητα όλες οι καταστάσεις και τα γεγονότα δεν συμβαίνουν ακαριαία αλλά διαμορφώνονται σιγά-σιγά.Αντίστοιχα και τα πρόσωπα έχουν κάποια ιστορική πορεία  δεν "φύτρωσαν " ξαφνικά ώστε να τα κρίνουμε μόνο με βάση το τι κάνουν σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Το παρελθόν διαμορφώνει άτομα και καταστάσεις και παρακολουθώντας όλη αυτή την πορεία μπορούμε να βγάλουμε πιο αξιόπιστα συμπεράσματα τόσο για τα άτομα όσο και για τις καταστάσεις.

     Επίσης το παρελθόν δεν είναι μια αποξενωμένη εξωτική διάσταση όπου συνέβαιναν περίεργα πράγματα τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με το σήμερα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται   γιατί οι ανθρώπινες  σχέσεις, οι συμπεριφορές, οι νοοτροπίες είναι συγκεκριμένες και πεπερασμένες όσα χρόνια και να περάσουν δεν πρόκειται να δημιουργηθούν νέες αλλά και ούτε να εξαφανιστούν οι ήδη υπάρχουσες . Το μόνο που αλλάζει με τα χρόνια σε κάποιο βαθμό είναι οι κοινωνικές-πολιτικές και πολιτισμικές συνθήκες. 

       Έτσι με βάση τα παραπάνω όταν προσπαθούμε να απαξιώσουμε το παρελθόν με εκφράσεις όπως το "TΩΡΑ τι κάνουμε;" ή το "περασμένα ξεχασμένα", ουσιαστικά προσπαθούμε να  θέσουμε εκτός συζήτησης ένα πολύτιμο μέσο που θα μας βοηθούσε να αναλύσουμε σημερινές καταστάσεις,  ανατρέχοντας σε παρόμοιες καταστάσεις του παρελθόντος  αλλά και στα γεγονότα που  διαμόρφωσαν σιγά-σιγά μια  τωρινή κατάσταση. Ένα παράδειγμα τέτοιας κατάστασης είναι η απαξίωση της ελληνικής ιστορίας. Πολλοί την συνδέουν με εθνικιστικές βλακείες,άλλοι προτείνουν να ξαναγράψουμε τα βιβλία της ιστορίας ώστε να είναι πιο "διεθνιστικά",  άλλοι λένε " αυτά ήταν παλιά, τώρα τι κάνουμε;΅κλπ στερώντας την έμπνευση που μπορεί να δώσουν στον κόσμο οι αγώνες και οι ένδοξες στιγμές του παρελθόντος. Το μόνο που κάνει αυτή η απαξίωση είναι ουσιαστικά να εντείνει την μιζέρια και την αδυναμία που αισθάνεται ο κάθε Έλληνας σήμερα  καθιστώντας τον έτσι πιο παθητικό  και αδύναμο να αντιδράσει και να διεκδικήσει τα δικαιώματα του.

      Την απάντηση λοιπόν στο "Tώρα τι κάνουμε;" δεν θα την βρούμε  εύκολα αν δεν ερευνήσουμε το πως έφτασαν  τα πράγματα στο τώρα αλλά και αν δεν απαντήσουμε στο ΅Τότε τι κάναμε;"

Ο καλός ο άνθρωπος!

    Πόσες φορές δεν έχουμε χρησιμοποιήσει την παραπάνω φράση!  Είμαστε όμως σίγουροι ότι την χρησιμοποιούμε εύστοχα; Πότε είναι κάποιος πραγματικά καλός;

    Το κύριο κριτήριο της καλοσύνης είναι ο αλτρουϊσμός - η ανιδιοτέλεια. Κάποιος δεν κάνει καλές πράξεις γιατί περιμένει να έχει κάποιο κέρδος από αυτές  αλλά επειδή έτσι το αισθάνεται. Ακόμα και όταν η εκτέλεση αυτών των πράξεων του είναι δύσκολη ή και δυσάρεστη ο καλός άνθρωπος τις εκτελεί  και στη συνέχεια αισθάνεται ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα.Αυτή η ευχαρίστηση είναι και η μόνη ιδιοτέλεια που μπορεί να συσχετιστεί με μια αυθεντικά καλή πράξη! Συχνά στην προσωπική μας ζωή θεωρούμε ανθρώπους καλούς απλά επειδή  φέρονται σε εμάς καλά χωρίς όμως να εξετάσουμε τα βαθύτερα κίνητρα τους ή την γενικότερη συμπεριφορά τους.¨Ενα ενδιαφέρον παράδειγμα: Πολλοί λένε το γνωστό σύνθημα κατά του ρατσισμού "σήμερα ήρθαν για αυτούς, αύριο θα έρθουν για άλλους μεθαύριο θα έρθουν για εσένα" Στην ουσία αυτό το σύνθημα παρακινεί κάποιον να είναι κατά του ρατσισμού  όχι επειδή ο ρατσισμός είναι εντελώς λάθος σαν φιλοσοφία αλλά απλά επειδή  μπορεί να πέσει και ο ίδιος θύμα του! Εκδηλώνει μια εγωιστική /ιδιοτελή χροιά ενώ η γνήσια καλοσύνη θα εκφράζονταν με ένα σύνθημα που θα πρόβαλλε το γεγονός ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει κάποιος να πέφτει θύμα ρατσισμού γιατί γενικότερα κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να υποφέρει.

   Επιπλέον η καλοσύνη δεν μπορεί να είναι επιλεκτική. Ένας άνθρωπος πρέπει να θεωρείται καλός όταν φέρεται σε όλους τους ανθρώπους το ίδιο καλά. Σε καμιά περίπτωση όμως δε σημαίνει αυτό  ότι η καλοσύνη πρέπει να είναι τυφλή και άκριτη.Αντίθετα ο άνθρωπος πρέπει να πράττει το καλό με γνώση ότι το πράττει και όχι ασυνείδητα.Το κριτήριο αυτό είναι από τα πιο σημαντικά καθώς είναι δύσκολο να φανεί κατά πόσο κάποιος το πληρεί. Κάποιος που φέρεται καλά  επειδή δεν είναι σε θέση να φερθεί  άσχημα ή γενικά για κάποιον λόγο δεν έχει την επιλογή/δυνατότητα να φερθεί διαφορετικά , δεν χαρακτηρίζεται καλός, αλλά άβουλος, ανόητος, δειλός  και στην καλύτερη περίπτωση συμπαθής (καθώς και τον σκύλο μας που  όσες φορές κι αν τον χτυπήσουμε θα μας κάνει χαρές, τον συμπαθούμε!) Ο άνθρωπος λοιπόν πρέπει να γνωρίζει που φέρεται καλά, γιατί φέρεται καλά και να έχει την προδιάθεση να φερθεί έτσι σε κάθε άνθρωπο που συναντά  αλλά με σύνεση ώστε να μην πέσει ο ίδιος θύμα της καλοσύνης του αφενός, και αφετέρου να μην ευτελίζει την αξία της καλοσύνης  προσφέροντας την άκριτα σε άτομα που δείχνουν ότι δεν την αξίζουν. Για να το πούμε και απλά δεν θα πρέπει να νιώσουμε καλά επειδή βοηθάμε κάποιον να διοργανώσει μια ληστεία όσο ευγνώμων κι αν είναι αυτός για τη βοήθεια μας-ούτε είμαστε καλοί επειδή βοηθάμε έναν ληστή να κλέψει αλλά στη συνέχεια σκεπτόμενοι ίδια βοηθάμε και έναν αστυνομικό να τον συλλάβει!

    Επίσης μεγάλη σημασία έχουν οι πράξεις καλοσύνης. Η καλή συμπεριφορά ενός ατόμου  μπορεί να είναι πιο εύκολο να προβληθεί, τα καλά του λόγια πιο εύκολο να ειπωθούν- αλλά στην ουσία είναι και τελείως ανέξοδα. Όπως με όλα τα πράγματα έτσι και εδώ για να κρίνουμε αν κάποιος είναι πραγματικά καλός μαζί μας πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν μας το πως συμπεριφέρθηκε σε μια δύσκολη στιγμή , το τι έκανε  όταν ζητήσαμε την βοήθεια του.Μια καλή δράση/πράξη αξίζει πολύ περισσότερο και αποτελεί πιο έμπρακτη απόδειξη  της καλοσύνης κάποιου σε σχέση με μια ανέξοδη φιλική συμπεριφορά  η οποία μπορεί να εκδηλώνεται απλά και μόνο για κοινωνικούς λόγους ή άλλα συμφέροντα.Το καλό πρέπει να εκδηλώνεται αλλά και να το αφήνουμε να εκδηλωθεί όσο μπορούμε και με βάση τις πνευματικές αλλά και υλικές δυνατότητες που διαθέτουμε.