Ο αποκλεισμός της Βούλας Παπαχρήστου

http://www.makthes.gr/news/sports/91341/

     Μια αθλήτρια κάνει ένα σχόλιο σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης  και στη συνέχεια αποκλείεται από την ελληνική αποστολή των Ολυμπιακών αγώνων  με την κατηγορία του ρατσισμού. Ας εξετάσουμε όμως αυτή την περίπτωση  από όλες τις πλευρές:

      Ήταν όντως ρατσιστικό το σχόλιο?«Με τόσους Αφρικανούς στην Ελλάδα, τουλάχιστον τα κουνούπια του Δυτικού Νείλου θα τρώνε σπιτικό φαγητό» Ρατσισμός είναι ο διαχωρισμός των ανθρώπων σε ανώτερους και κατώτερους με βάση τη φυλή τους όπως γνωρίζουμε. Το σχόλιο αν το αναλύσουμε δηλώνει ότι οι Aφρικανοί μετανάστες προέρχονται από την Αφρική όπως και τα κουνούπια του Νείλου -αφού ο Νείλος είναι στην Αφρική κι αυτός! Δεν βλέπω καμιά ρατσιστική αναφορά!

        Μα θα  πει κάποιος  αναφέρεται στους Αφρικανούς μετανάστες ως "σπιτικό φαγητό για τα κουνούπια του Δυτικού Νείλου". Τότε και η έκφραση  "με φάγανε τα κουνούπια" είναι απαξιωτική!  Αν δηλαδή έβγαινε και δήλωνε κάποιος  "το καλοκαίρι στην Ελλάδα εμάς τους Έλληνες μας τρώνε τα κουνούπια" θα τον λέγαμε ρατσιστή? Τι να κάνουμε, τα κουνούπια του Δυτικού Νείλου όταν είναι στον Δυτικό Νείλο πίνουν αίμα Αφρικανών και αυτό είναι το φαϊ που βρίσκουν στο σπίτι τους - άρα σπιτικό!  Όπως και τα κουνούπια του Πηνειού έχουν για σπιτικό φαγητό το αίμα των Ελλήνων! Άρα  από το καθαυτό νόημα της πρότασης δεν προκύπτει κάτι ρατσιστικό.

      Ας περάσουμε τώρα στον τομέα της εικασίας και των κρυμμένων μηνυμάτων -των υπαινιγμών του σχολίου για να δούμε αν κρύβεται μια ρατσιστική διάθεση. Πρώτα όμως πρέπει να σημειώσουμε το ότι ένα νόμιμο, επίσημο δικαστήριο δεν επιτρέπεται  να στηριχθεί σε εικασίες και νοήματα που ο καθένας νομίζει πως υπαινίσσεται μια φράση.Κάθε καταδικαστική απόφαση, ειδικά μια αυστηρή καταδικαστική απόφαση πρέπει να στηρίζεται σε απτά στοιχεία και όχι στο τι νομίζει ο καθένας από κάποιες ενδείξεις (και όχι αποδείξεις!). Η προσωπική μου άποψη  είναι ότι το σχόλιο έχει μια ρατσιστική χροιά: Εξετάζοντας το  με μια δεύτερη σκέψη ο καθένας μπορεί να σκεφτεί " α, οι Αφρικανοί μας φέραν τα κουνούπια -κάτι το οποίο ΔΕΝ ισχύει!- ή το ότι οι Αφρικανοί είναι τροφή για τα κουνούπια -κάτι το οποίο ισχύει όπως ισχύει και για όλους τους ανθρώπους αλλά κάνοντας ειδικά το σχόλιο για Αφρικανούς  όντως τους ξεχωρίζεις σαν φυλή και  δείχνεις μια ρατσιστική-κοροϊδευτική διάθεση.

        Υπάρχει λοιπόν μια κοροϊδευτική-ρατσιστική διάθεση. Εύλογα το επόμενο ερώτημα λοιπόν είναι πόσο σοβαρή είναι αυτή η διάθεση, πόσο βαρύ είναι το παράπτωμα. Η όλη φράση ουσιαστικά δεν είναι παρά ένα ανέκδοτο που  δε διαφέρει από ένα ανέκδοτο που θα λέγαμε για πόντιους-σκωτσέζους-ξανθές-ομοφυλόφιλους-αστυνομικούς-πολιτικούς-στρατιωτικούς  κλπ.Στην περίπτωση αυτή το όποιο χιούμορ της φράσης (είναι υποκειμενικό το αν θα γελάσει κανείς ή όχι) έγκειται στο γεγονός της χρήσης μια κοινής έκφρασης "σπιτικό φαγητό" για να χαρακτηρίσει μια ομάδα ανθρώπων.Σίγουρα ο καθένας έχει πει και έχει γελάσει με παρόμοια ανέκδοτα. Η αθλήτρια,  23 χρονών είπε κι αυτή ένα ανέκδοτο στην παρέα της στο  twitter .Άρα σαν παράπτωμα το να πεις ένα τέτοιο ανέκδοτο δεν είναι και τόσο βαρύ.Κανείς δεν χαρακτηρίζει έναν φίλο του που λέει ανέκδοτα με πόντιους ρατσιστή.

        Πολλοί λένε ότι σαν δημόσιο πρόσωπο η αθλήτρια θα έπρεπε να προσέχει πιο πολύ τα λεγόμενα της. Ναι σε αυτό υπάρχει ένα δίκιο.ΑΝ είχε βγει και είχε πει "θάνατο στους ξένους" ή κάποια αντίστοιχη βαριά έκφραση που θα παρακινούσε άμεσα σε ρατσιστικές ενέργειες και θεωρίες, ο αποκλεισμός της θα ήταν απόλυτα δικαιολογημένος αφού ο ρατσισμός δεν συνάδει με τα Ολυμπιακά ιδεώδη.Πόσο μάλλον αν σκεφτεί κανείς ότι οι αθλητές αποτελούν πρότυπο για τις νέες γενιές. Όμως η κοπέλα δεν είπε κάτι τέτοιο, η  κοπέλα είπε ένα, στην χειρότερη περίπτωση ,"ατυχές ανέκδοτο".Επίσης μην ξεχνάμε ότι το ανέκδοτο το μοιράστηκε απλά σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης- σε ένα μέσο δηλαδή που ο καθένας μιλάει με φίλους του . Δεν βγήκε να το πει σε κάποιο μέσο μαζικής ενημέρωσης. Τώρα αν κάποιοι καλοθελητές διέδωσαν το συγκεκριμένο μήνυμα μέσω των ΜΜΕ για δικό τους σκοπό αυτό δε σημαίνει ότι και η κοπέλα είχε πρόθεση να διαδώσει στο ευρύ κοινό το ανέκδοτο. Μάλλον ήθελε να το μοιραστεί με τους φίλους της  όπως κάνουμε και εμείς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οπότε στη χειρότερη να την πούμε απρόσεχτη ίσως και ανεύθυνη. Βέβαια ένα κορίτσι 23 χρόνων δεν είναι και κάποιος υπέρτατος φωστήρας της γνώσης και της ηθικής ώστε να ξέρει τι πρέπει να λέει και τι όχι και πόσο βαρύ είναι το να μοιραστεί ανέκδοτα στο κινητό της.Υπάρχει ακόμα διχογνωμία για το αν έπρεπε να της επιβληθεί η συγκεκριμένη αυστηρότατη ποινή, πώς να κρίνει η ίδια αν αυτό που κάνει είναι επιλήψιμο ή όχι; Σίγουρα θα είχε μοιραστεί και άλλα ανέκδοτα.  Και όμως άμεσα της επιβλήθηκε η βαρύτερη των ποινών για αθλητή.

        Ας εξετάσουμε ακόμα το ζήτημα του αν είχε πρόθεση. Είχε δηλαδή όντως πρόθεση να προωθήσει τον ρατσισμό και σκέφτηκε να πει αυτό το ανέκδοτο για να το περάσει "στα μαλακά"? Μια κοπέλα που τρώει τον καιρό της στα γυμναστήρια και στις προπονήσεις δε νομίζω να δίνει τόση σημασία στο να κάνει πολιτική- αν ήθελε να κάνει πολιτική δεδομένου ότι και σαν πρωταθλήτρια είναι λαοφιλής θα κατέβαινε για βουλευτής. Εξάλλου ένα 23χρονο κορίτσι πιο πιθανόν να θέλει να κάνει πλάκα παρά να προωθήσει πολιτικές ιδέες. Επιπλέον ως αθλήτρια πρέπει να ήταν χαζή ώστε να διακινδυνεύσει την συμμετοχή της στους αγώνες κάνοντας επίτηδες ένα τέτοιο σχόλιο  2 μέρες πριν αρχίσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες ακόμα και αν ήταν η μεγαλύτερη ρατσίστρια του κόσμου. Και νομίζω ότι για έναν αθλητή που ασχολείται με το πρωταθλητισμό  πιο μεγάλη σημασία έχει η συμμετοχή του στο κορυφαίο αθλητικό γεγονός παρά το να κάνει "παιχνίδια" με υπονοούμενα ώστε να περάσει τις απόψεις του διακινδυνεύοντας έτσι την καριέρα του. Άρα είτε ήταν έξυπνη είτε ήταν χαζή δεν υπάρχει πρόθεση στο να  προωθήσει τον ρατσισμό.
        Ας ανακεφαλαιώσουμε, έχουμε  μια φράση που:

1) Σαν απόλυτο εννοιολογικά-γραμματικά  νόημα δεν έχει ρατσιστικό περιεχόμενο

2) Συνειρμικά  (δηλαδή στο μυαλό κάποιων) η φράση  αποκτά ρατσιστική βαρύτητα παρόμοιου επιπέδου ανεκδότων με πόντιους

3) Αυτός που είπε την φράση την ανάρτησε σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης και όχι στα ΜΜΕ όπου είχε τη δυνατότητα να το κάνει πιο εύκολα (πχ με μια συνέντευξη ως δημόσιο πρόσωπο)  αν όντως επιθυμούσε να προωθήσει τις ρατσιστικές του ιδέες

4) Αυτός που είπε την φράση είναι 23 χρονών και ο περισσότερος χρόνος του αναλώνεται σε προπονήσεις και όχι σε εκπαίδευση για το τι θα πει και τι θα κάνει

5) Αυτός που είπε την φράση ζήτησε συγνώμη δημοσίως και ΟΧΙ στο twitter (  http://on-news.gr/2012/07/26/i-signomi-tis-voulas-papachristou/) γιατί όντως ήθελε να ακουστεί από όλους η συγνώμη του

     Τελικά αυτός ο άνθρωπος καταδικάζεται σε ελάχιστο χρόνο  στην εσχάτη των ποινών για έναν πρωταθλητή 

(http://on-news.gr/2012/07/26/%CE%B3%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%82-%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9/)

     Σίγουρα πιστεύω θα υπάρχουν κι ελαφρότερες ποινές. Θα έπρεπε να γίνει αυστηρή επίπληξη ώστε όντως να δείξουμε ότι ο καθένας, όταν είναι δημόσιο πρόσωπο και εκπροσωπεί μια χώρα, πρέπει να σκέφτεται τι λέει και ότι στηρίζουμε σαν χώρα τα ολυμπιακά ιδεώδη (αν και λίγο αδιανόητο το να μην στηρίζει τα ολυμπιακά ιδεώδη η χώρα που τα δημιούργησε!)  Αλλά ως εκεί, ο αποκλεισμός ήταν υπερβολικός.

     Το κακό όμως δεν σταματά εδώ. Στη τελική "ΟΚ κρίθηκε αυστηρά μια αθλήτρια και αποκλείστηκε από τους αγώνες. Ας πρόσεχε!".... αν το δούμε ωμά. Είναι και προσωπικό της πρόβλημα ο αποκλεισμός  όσο και το ότι ήταν απρόσεχτη με το  twitter. Υπάρχει και μια πλευρά του θέματος όμως που δεν έχουμε θίξει. Είναι το θέμα της επιλεκτικής αντίδρασης ομάδων ανθρώπων σε τέτοια θέματα και της κρίσης γεγόνότων με 2 μέτρα και 2 σταθμά. Γίνονται δηλαδή κάποιες  δηλώσεις που θεωρούμε  ότι θίγουν το κράτος γιατί τις κάνει εκπρόσωπος του και οι δηλώσεις αυτές προάγουν τον ρατσισμό. Όλοι ξεσηκώνονται και ο δηλών καρατομείται  σε ελάχιστο χρόνο.Ως εδώ ας πούμε΄τοι έχει καλώς. Όταν όμως άλλα δημόσια πρόσωπα  κάνουν δηλώσεις που θίγουν το κράτος  π.χ. " Ευχαριστώ την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη στήριξη της" (Κ. Σημίτης Πρωθυπουργός - κρίση Υμίων), " Το Αιγαίο ανήκει τα ψάρια του" (Γ.Νταλάρας-καλλιτέχνης που συχνά επιδοτήθηκε από το υπουργείο πολιτισμού) , "Οι Έλληνες συνωστίζονται  στο λιμάνι της Σμύρνης" (βιβλίο ιστορίας  Ρεμπούση που με αυτή την φράση περιγράφει ολόκληρη τη Μικρασιατική καταστροφή) και πολλές άλλες δεν βλέπουμε να καρατομείται κανείς. Η ΔΗΜΑΡ που σήμερα φωνάζει για την αθλήτρια έκανε βουλευτίνα την κυρία Ρεμπούση, μάλλον συμφωνόντας στο γεγονός ότι στην Μικρασιατική καταστροφή το μόνο που συνέβη ήταν ένας "συνωστισμός". Και επαναλαμβάνω η άποψη αυτή γράφτηκε σε βιβλίο ιστορίας του σχολείου με σκοπό να υιοθετηθεί σαν επίσημη άποψη του κράτους-δεν ήταν δηλάδη προσωπική άποψη αλλά έγινε ενεργή προσπάθεια από την κυρία αυτή να την προωθήσει ως εθνική άποψη!!! Καρατομήθηκε η Ρεμπούση για κάτι πολυ πιο σοβαρό από ένα ανέκδοτο? ΟΧΙ! Η Παπαχρήστου  γιατί να καρατομηθεί ? ( Σημειώνω ότι  το όνομα Ρεμπούση το επιλέγω τυχαία από μια μεγάλη λίστα παρόμοιων παραδειγμάτων) Επιπλέον διαμαρτυρήθηκε κανείς από αυτούς που διαμαρτύρονται έντονα για την Παπαχρήστου, που δεν τιμωρήθηκε η Ρεμπούση? ΟΧΙ. Κρίνουμε λοιπόν πιο αυστηρά μια υπόθεση που ο ένοχος έχει ελαφρυντικά και λιγότερο αυστηρά μια υπόθεση που είναι αρκετά πιο σοβαρή.

       Ασφαλώς η μέθοδος αυτή των 2 σταθμών είναι αν μη τι άλλο άδικη.Αν θέλουμε να έχουμε ευνομούμενο και σοβαρό κράτος θα πρέπει να ξεκινήσουμε από μεγάλα και σημαντικά θέματα και όχι να κυνηγάμε νεαρούς αθλητές που λένε ανέκδοτα  (ειδικά μάλιστα  όταν συγχωρούμε υπουργούς που όταν ήταν νεαροί κουβαλούσαν τσεκούρια!)  Κρίνοντας με 2 μέτρα σε τέτοια κρίσιμα-εθνικά ζητήματα  βάζουμε βούτυρο στο ψωμί των πραγματικών ρατσιστών (http://on-news.gr/2012/07/26/ratsismos-kata-ton-ellinon/). Είναι κλασσικό παράδειγμα της περίπτωσης του  "αντίστροφου ρατσισμού" που αναφέρω και σε παλαιότερο άρθρο .(http://maimanakos.blogspot.gr/2012_06_01_archive.html)

      

              

Χρήμα, εργασία και εκπαίδευση

     Σήμερα η εργασία είναι  μια από τις πιο σημαντικές δραστηριότητες του ανθρώπου. Καταναλώνει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του ανθρώπου και είναι απαραίτητη για τον βιοπορισμό του.Όμως είναι τελικά μόνο τα χρήματα που κάνουν την εργασία απαραίτητη για τον ανθρώπο;

      Ο άνθρωπος μέσω της εργασίας του χρησιμοποιεί τις σωματικές ή πνευματικές του δυνάμεις για να φέρει εις πέρας έναν ή περισσότερους στόχους. Για παράδειγμα η κατασκευή ενός προϊοντος, η εξυπηρέτηση ενός πελάτη, η πραγματοποίηση μιας πώλησης μπορούν να είναι οι στόχοι διαφορετικών εργασιών. Σε όλες τις περιπτώσεις ο άνθρωπος  εξασκεί τις προσωπικές του δυνατότητες, καταβάλλει κάποιον κόπο και  έχει σκοπό να επιτύχει κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα.Μέσα από όλη αυτή την διαδικασία ο άνθρωπος αναπτύσσει τη δημιουργικότητα του, και πραγματώνει τις ιδέες και τις σκέψεις του. Έτσι νιώθει ότι έχει την ικανότητα να επιτύχει  σε διάφορα εγχειρήματα ενώ παράλληλα εξασκεί το μυαλό ή το σώμα του στις  διάφορες προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε φορά. Παράλληλα μαθαίνει από τα λάθη του αυτό-εκπαιδεύεται  γίνεται καλύτερος και προσπαθεί συνεχώς να παραμένει ενημρωμένος  στον τομέα της εργασίας του. Με την εργασία ο άνθρωπος νιώθει πιο ολοκληρωμένος σαν προσωπικότητα γιατί ουσιαστικά διαπιστώνει ότι μπορεί να καταφέρει πράγματα με τις πνευματικές του και σωματικές του δυνατότητες.

     Αλλά μια στιγμή! Με βάση τα παραπάνω  εργασία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οτιδήποτε κάνει ένας άνθρωπος  και του αποφέρει όλα αυτά τα ωφέλη. Ένας άνθρωπος που ασχολείται π.χ. με τον κήπο του, ή τον μοντελισμό νιώθει όλα τα παραπάνω. Σήμερα όμως θεωρούμε εργασία μόνο τις δραστηριότητες που αποφέρουν χρήματα (και φυσικά μιλάμε για νόμιμες δραστηριότητες!). Οτιδήποτε κάνει κάποιος και δεν του αποφέρει κάποιο χρηματικό ώφελος,  απαξιώνεται από την κοινωνία ή στην καλύτερη των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται με μια απλή συμπάθεια ή συγκατάβαση.

Όμως η πραγματική αξία της εργασίας είναι το γεγονός ότι βελτιώνει τον άνθρωπο μέσα από τις διαδικασίες που περιγράψαμε και πολλές άλλες (κοινωνικοποίηση, μεγαλύτερη εμπειρία στην επίλυση προβλημάτων, ανάπτυξη αισθήματος ευθύνης  κ.α.) Η χρηματική αμοιβή για την εργασία δεν σχετίζεται με αυτά. Για παράδειγμα ένας παραγωγός μουσικής μπορεί να φτιάξει μια μουσική που δεν του αρέσει αλλά του την έχει ζητήσει ένας πελάτης. Κάποιος μπορεί να φτιάχνει δικά του έργα τέχνης αλλά να μην έχει τις γνώσεις ή το ενδιαφέρον να τις προωθήσει στην αγορά ώστε να βγάλει χρήματα από αυτά, αλλά και πιο απλά κάποιος μπορεί να εξυπηρετήσει έναν πελάτη που δεν συμπαθεί -επειδή αυτή είναι η εργασία του-  νιώθοντας παράλληλα καταπιεσμένος που ήταν υποχρεωμένος να το κάνει. 

     Όταν κάποιος εργάζεται χωρίς να νιώθει  θετικά παρά μόνο  επειδή αμείβεται χρηματικά στην ουσία γίνεται δέσμιος της εργασίας του. Είναι σαν ένας δούλος της αρχαιότητας που δούλευε για να εξασφαλίσει οτι δεν θα τον χτυπήσουν/σκοτώσουν  ή θα τον αφήσουν νηστικό να πεθάνει της πείνας, δούλευε δηλαδή για να επιβιώσει! Σίγουρα τα χρήματα έρχονται σαν ένα είδος κοινωνικής επιβράβευσης στην εργασία και είναι απαραίτητα για να επιβιώσει κάποιος σήμερα.Ουσιαστικά όμως δεν πρέπει να αποτελούν κριτήριο αξιολόγησης της εργασίας καθώς  σχετίζονται με το πόσο εκτιμά κάποιος το αποτέλεσμα της εργασίας μας και όχι την ίδια την εργασία μας. Επιπλέον σε περίπτωση που κάποιος εργάζεται σε μια επιχείρηση τα χρήματα που θα πάρει είναι συνάρτηση και του κέρδους που θέλει η επιχείρηση για τον εαυτό της. 
       Η παρανόηση όμως σχετικά με το χρήμα και την εργασία δεν σταματά εδώ. Καθώς η εκπαίδευση του κάθε ατόμου είναι συνήθως και αυτή που καθορίζει την εργασία  που αυτό θα επιλέξει, πολλοί κρίνουν την εκπαίδευση ενός ατόμου με βάση τα χρήματα που του αποφέρει.Έτσι  από διάφορους πολλές πανεπιστημιακές σχολές θεωρούνται υποδεέστερες  επειδή κάποιος δεν  μπορεί να βρει εύκολα δουλειά διαθέτοντας πτυχίο από αυτές. Συχνά μάλιστα πολλοί άνθρωποι κρίνουν τη διαφορά 2 ανθρώπων με βάση τη διαφορά του μισθού τους! Προσωπικά γνώριζω περίπτώσεις ανθρώπων που λένε "και τι σημασία έχει που σπούδασες τα ίδια λεφτά βγάζουμε!"  Βέβαια στο συλλογισμό αυτό δεν λαμβάνεται υπόψιν ότι η αγορά εργασίας  αλλάζει συνεχώς και ότι είναι φυσικό ανάλογα με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες  κάποια επαγγέλματα να έχουν λιγότερη ή περισσότερη ζήτηση από άλλα.Επιπλέον  στο συλλογισμό αυτό πάλι χρησιμοποιείται το χρήμα σαν κριτήριο  και όχι οι γνώσεις και η καλλιέργεια που προσφέρεται στον άνθρωπο που σπουδάζει σε μια σχολή. Γιατί σίγουρα η πρόοδος μιας κοινωνίας εξαρτάται από τις νέες ιδέες των μελών της , την ευστροφία τους, τις γνώσεις τους, τη δημιουργική τους διάθεση, την κοινωνική τους συμπεριφορά και όχι από το πόσα χρήματα διαθέτουν. Με άλλα λόγια η κοινωνική πρόοδος εξαρτάται από την ποιότητα της εκπαίδευσης των ανθρώπων και όχι από την οικονομική τους ευρωστία.
       Οι επιπτώσεις  αυτού του υλιστικού τρόπου σκέψης είναι επιζήμιες για την κοινωνία.Το χρήμα θεωρείται το απόλυτο μέτρο σύγκρισης για κάθε άνθρωπο και όλες οι ανθρώπινες αξίες και αρετές μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.Οι νέοι μαθαίνουν να κυνηγούν το εύκολο χρήμα με οποιοδήποτε μέσο καθώς  παίρνουν το μήνυμα ότι η κοινωνία τους κρίνει με βάση το χρήμα. Η εργασία χάνει το πραγματικό της νόημα  και γίνεται ένας μηχανισμός παραγωγής χρημάτων: Δεν έχει πια σημασία το αν ολοκληρώνει τον άνθρωπο και αν τον βοηθάει να γίνει καλύτερος και να αισθάνεται όμορφα με τον εαυτό του. Σκεφτόμενοι υλιστικά παρατηρείται το φαινόμενο να υπάρχει ζήτηση μόνο για συγκεκριμένα αντικείμενα εκπαίδευσης (που αντιστοιχούν σε συγκεκρίμενα "κερδοφόρα" επαγγέλματα) με αποτέλεσμα η κοινωνία να μένει πίσω στην ανάπτυξη  άλλων τομέων της επιστήμης. Με το δικαιολογητικό ότι μόνο τα χρήματα μετράνε  οι άνθρωποι θυσιάζουν εύκολα τα δικαιωματά τους αφου το σκεπτικό τους είναι να επιβιώσουν και μόνο. Πόσοι δεν έχουμε ακούσει το "καλύτερα δεν είναι να μου μειωθεί ο μισθός μου από το να πεινάσω:" Ακόμα συχνά ακούμε  ότι άνθρωποι απεργώντας στερούν τα χρήματα απο συναδέρφους τους που θέλουν να εργαστούν  και για αυτό είναι επιλήψιμοι. Οι αγώνες  για δικαιώματα παραμελούνται για το χρήμα. Το κυνήγι του εύκολου χρήματος, ανεξάρτητα αν αυτό ανταποκρίνεται στα πραγματικά προσόντα μας, οδηγεί στην διαφθορά και σε εύκολες λύσεις ενώ ταυτόχρονα παραμελούνται  παραγωγικοί τομείς που αποφέρουν χρήματα με μεγαλύτερη δυσκολία  (πχ επαγγέλματα που σχετίζονται με  την πρωτογενή παραγωγή). Έτσι οι απαραίτητοι αυτοί τομείς μαραζώνουν  η οικονομία  υποβαθμίζεται από την ελλειψή τους και η ανάγκη για χρήμα γίνεται ολοένα μεγαλύτερη δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο. Κι αν αυτά μας φαίνονται μακρινά ας  εξετάσουμε  λίγο καλύτερα τους λόγους που  η Ελλάδα έφτασε οικονομικά στην σημερινή της κατάσταση!
          Η ανάγκη για αλλαγές στο σύστημα αξιών μας, αλλά και άμεση εφαρμογής αυτών τον αλλαγών στον εργασιακό και εκπαιδευτικό τομέα κρίνεται σήμερα πιο απαραίτητη  από ποτέ! 

Ηθική και νομιμότητα

http://www.innerwork.gr/koin_bin/ithiki.htm

       Η ηθική είναι ένα σύνολο κανόνων συμπεριφοράς  που πρέπει να ακολουθεί ο άνθρωπος  ώστε να ζει  ενάρετα. Όταν ένας άνθρωπος είναι ηθικός  πρέπει να αποφεύγει κάθε είδους συμπεριφορά που βλάπτει άμεσα ή έμμεσα τους συνανθρώπους του. 'Ομως είναι η ηθική πραγματικά απαραίτητη;

Πρέπει να είμαστε ηθικοί απλά για να ζούμε αρμονικά με τους άλλους;

        Πρέπει να πούμε ότι η ηθική είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Όλοι έχουμε έναν κώδικα ηθικής άλλοι περισσότερο και  άλλοι λιγότερο αναπτυγμένο. Τα ζώα  αντιθέτως δεν έχουν ηθική. Πάρα την τάση πολλών  ανθρώπων να αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά σε πολλές ενέργειες των ζώων  η αλήθεια είναι πως τα ζώα απλά ακολουθούν τα ένστικτα τους αδιαφορώντας παντελώς για αυτό που εμείς λέμε "καλό" και "κακό". Είναι  γνωστό το  παράδειγμα του γάτου (και κατ'επέκτασιν όλων των αιλουροειδών) οι οποίοι δεν διστάζουν να σκοτώσουν τα μικρά του θηλυκού  ώστε να το φέρουν το συντομότερο δυνατόν σε αναπαραγωγική περίοδο, ώστε να ικανοποιήσει το ένστικτο της παραγωγής. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει  συχνότερα όταν τα μικρά ανήκουν σε άλλο "πατέρα"  αλλά γενικά σπάνια θα δει κανείς έναν γάτο δίπλα σε μια γάτα και τα μικρά της! Ομοίως τα ζώα ενός κοπαδιού θα αδιαφορήσουν για τον πληγωμένο σύντροφο τους και δεν θα κάνουν καμιά ουσιαστική προσπάθεια να τον βοηθήσουν αν αυτός πέσει θύμα σαρκοβόρων ζώων.Αυτά και πολλά  άλλα παραδείγματα  οδηγούν στο συμπέρασμα   ότι  ηθική λοιπόν χρειάζεται την μοναδικά ανεπτυγμένη ευφυΐα του ανθρώπου για να υπάρχει. Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που μπορεί να δείξει αυτοθυσία ακόμα  και για μη οικεία του πρόσωπα ακόμα και για εντελώς ξένα.

        Ο πρώτος φορέας της ηθικής ήταν η θρησκεία. Σε κάποια χρονική στιγμή και για κάποιο άγνωστο λόγο οι πρωτόγονοι άνθρωποι  σταμάτησαν να κανιβαλίζουν τους νεκρούς τους ή να τους παρατάνε να σαπίζουν και άρχισαν να τους θάβουν και να δείχνουν μια φροντίδα για αυτούς. Η ταφή σχετίζεται με τη θρησκεία (μεταθανάτια ζωή) και  ήταν οι θρησκείες που πρώτες κωδικοποίησαν  κανόνες ηθικής. Αν και πολλοί θεωρούν ότι  οι θρησκείες  καλλιεργούν στον άνθρωπο τη σκέψη ότι πρέπει να είναι ηθικοί επειδή έτσι θα έχουν κέρδος στη μεταθανάτια ζωή, ταυτίζοντας έτσι την έννοια της ηθικής με το συμφέρον ο ισχυρισμός αυτός είναι λάθος. Οι θρησκείες καλούν τον άνθρωπο να ζήσει ηθικά ώστε να γίνει μέτοχος του θείου και να αναβαθμιστεί σαν οντότητα. Η κόλαση και η τιμωρία για τις θρησκείες  είναι τα φυσικά επακόλουθα της απομάκρυνσης του ανθρώπου από τον Θεό. Ουσιαστικά δηλαδή για τις θρησκείες η ηθική είναι ο φυσικός τρόπος ζωής του ανθρώπου. Αρνούμενος να ακολουθήσει την ηθική ο άνθρωπος αντιμετωπίζει προβλήματα που πηγάζουν από αυτήν του την απόφαση και όχι επειδή ένας εκδικητικός Θεός αποφάσισε να τον τιμωρήσει. 

              Τα προβλήματα από την έλλειψη ηθικής σε μια κοινωνία είναι προφανή. Οι άνθρωποι έρμαια των ενστίκτων τους θα χρησιμοποιούσαν οποιοδήποτε μέσο για να τα ικανοποιήσουν -όπως ακριβώς κάνουν και τα ζώα-  η κλοπή, ο φόνος κ.α.  θα ήταν θεμιτά, θα επικρατούσε το δίκιο του ισχυρότερου και η κοινωνία θα κατέρρεε. Ακόμα και μόνος του όμως να ζούσε ένας άνθρωπος. η τυφλή υπακοή στα ένστικτά του θα τον καθιστούσε  ευάλωτο αφού η συμπεριφορά του θα ήταν παρορμητική και εγωιστική. Για παράδειγμα χωρίς εγκράτεια. η οποία είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της ηθικής  ο άνθρωπος θα  κατανάλωνε τεράστιες  ποσότητες τροφής που τελικά θα έβλαπταν αντί να ωφελήσουν την υγεία του, δεν θα ικανοποιούνταν με όσα έχει αλλά διαρκώς θα επιθυμούσε περισσότερα και θα ζούσε με το άγχος και την νευρικότητα των συνεχώς ανεκπλήρωτων επιθυμιών του, χωρίς αυτοσυγκράτηση θα εκτίθενται πιο συχνά σε κινδύνους  κ.ο.κ.  Έτσι προκύπτει ότι η ηθική είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο ως τρόπος ζωής αφού συνδέεται άμεσα με αυτόν είτε αυτός ζει σε μια κοινωνία είτε όχι.

         Ένα μεγάλο ερώτημα σχετικά με την ηθική είναι κατά πόσο αυτή είναι μετρήσιμη. Είναι δηλαδή πιο ηθικός ένας που πχ  βοηθάει   ανθρώπους  από έναν που βοηθάει αδέσποτα ζώα; Μπορεί να θεωρηθεί ηθικό  το να κάνεις κακό σε λίγους προκειμένου να βοηθήσεις πολλούς; Προσωπικά πιστεύω  πως η ηθική είναι θέμα πράξεων αλλά και δυνατοτήτων και προθέσεων. Ασφαλώς κάποιες πράξεις είναι πιο ωφέλιμες από άλλες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και πιο ηθικές.Η ωφέλεια είναι μετρήσιμη αλλά η ηθική έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του ανθρώπου . Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να μην έχει την οικονομική  δυνατότητα να βοηθήσει ουσιαστικά άλλους ανθρώπους και για αυτό να δείχνει την καλοσύνη του στα ζώα. Αν βέβαια είναι επιλογή του να βοηθά μόνο ζώα επειδή μισεί τους ανθρώπους τότε ασφαλώς η ηθική του αμφισβητείται  καθώς βοηθά για να ωφελήσει μόνο τον εαυτό του (αισθανόμενος καλά), έχει δηλαδή ιδιοτελή κίνητρα.Όταν λοιπόν η ψυχή του ανθρώπου έχει καλές προθέσεις και περνάει και στις αντίστοιχες πράξεις που είναι σε θέση να κάνει,  δεν μπορούμε να μιλάμε για μετρήσιμη ηθική .Για αυτόν τον λόγο πιστεύω δεν ισχύει και το δίλημμα  του να κάνει κάποιος κακό σε λίγους για να ωφελήσει πολλούς. Η ηθική δεν έχει ποσοτικό χαρακτήρα  είτε σώσουμε 5 είτε σώσουμε 2 ανθρώπους είμαστε ηθικά το ίδιο -εφ'όσον βέβαια δεν μας οδήγησαν ιδιοτελή κίνητρα-.Η μόνη περίπτωση που μπορούμε να θυσιάσουμε λίγους για να σώσουμε πολλούς είναι η περίπτωση της αυτοθυσίας όπου εκεί πλέον το άτομο αποδεικνύει απόλυτα την αγνότητα των προθέσεων του  αλλά και υπερβαίνει όλα του τα ένστικτα- μια απόλυτα ηθική πράξη σε αντίθεση με το να λιποψυχήσει κάποιος και να σκεφτεί ότι πρέπει να σώσει τη δική του και μόνο ζωή- Εκεί το 1 αντί για 5 όντως δεν είναι ηθικό!

            Πολλοί υποστηρίζουν πως η ηθική ως ένα βαθμό καθορίζεται από την κοινωνία. Ουσιαστικά όμως μιλάνε για πράξεις και εκεί βρίσκεται το νόημα του θέματος. Ένα παράδειγμα: το να περπατάς γυμνός είναι απόλυτα ηθικό αν είσαι σε μια άγρια φυλή του Αμαζονίου ενώ θεωρείται ως ένα βαθμό ανήθικο σε μια σύγχρονη κοινωνία. Είναι όντως η ίδια πράξη αλλά η μια κοινωνία έχει μάθει να θεωρεί τη γύμνια σεξουαλικά προκλητική .Έτσι υπονοείται ότι όντας γυμνός κάποιος/κάποια βάζει σε πειρασμό τους γύρω του  δημιουργώντας έτσι προβλήματα -Γιατί κάποιοι μπορούν να συγκρατηθούν και κάποιοι άλλοι πάλι όχι είναι ζήτημα που αφορά την συγκράτηση ενστίκτων - Επομένως  η ηθική ουσιαστικά δεν απαγορεύει το "να περπατάς γυμνός στον δρόμο"  αλλά το να βάζεις σε πειρασμό τους συνανθρώπους σου σε σημείο που να πρέπει να προσπαθήσουν έντονα να συγκρατηθούν.

             Βέβαια κάποιος θα μπορούσε να πει ότι αυτό είναι υποκειμενικό  : "Γιατί να θεωρούμε ότι κάποιος μπαίνει αναγκαστικά  σε πειρασμό βλέποντας κάποιον του αντίθετου φύλου γυμνό;- στην τελική μπορεί να μην είναι ο τύπος του! "(πάντα ακόμα και σε προφανή πράγματα θα υπάρξουν αντιρρήσεις!) Εδώ είναι που παίζει ρόλο ο παράγοντας του νόμου και της κοινωνίας.Ίσως να μην βάζεις του πάντες σε πειρασμό αλλά σίγουρα ένα υπολογίσιμο μέρος τους βάζεις Η κοινωνία στηρίζεται στις ισορροπίες που απαιτεί η αρμονική συνύπαρξη των μελών της.

Πολλά πράγματα μπορούν να μετρηθούν/εκτιμηθούν επιστημονικά  και να βγει ένα συμπέρασμα που θα αφορά την πλειοψηφία της αντίδρασης του κοινωνικού συνόλου απέναντι σε συγκεκριμένα πράγματα. Η νομοθεσία περί ηθικής της κοινωνίας γίνεται με βάση αυτά τα γενικευμένα συμπεράσματα που σίγουρα δεν ισχύουν πάντα  αλλά αφορούν ζητήματα που θα είχαν άσχημες επιπτώσεις σε περίπτωση που κάτι πήγαινε στραβά. Έτσι μπορεί κάποιοι  να γελάσουμε με το θέαμα μιας γυμνής γυναίκας στο δρόμο που δεν μας αρέσει (ή και να αηδιάσουμε :) )  κάποιος άλλος όμως μπορεί να της επιτεθεί σεξουαλικά επειδή έμμεσα τον προκάλεσε. Ο νόμος οφείλει να προστατεύσει τον πολίτη σε κάθε περίπτωση και να του απαγορεύσει να προβεί σε πράξεις που μπορεί να αποβούν επικίνδυνες για τον εαυτό του ή τους γύρω του. Ουσιαστικά ο νόμος είναι μια  έκφραση της ηθικής που οφείλει να λαμβάνει υπόψιν του και τις πιο ακραίες περιπτώσεις. Έτσι προκύπτει ότι ο νόμος διαφοροποιείται από την ηθική  καθώς είναι αναγκασμένος να γενικεύσει καταστάσεις.Βέβαια για να καλυφθεί ο νόμος αφήνει πάντα το περιθώριο της ερμηνείας του από το δικαστήριο. Ο νόμος όντως δεν ταυτίζεται με την ηθική καθώς μελετά  πράξεις και όχι προθέσεις καθώς τις τελευταίες δεν είναι σε θέση να τις ξέρει. Επομένως ότι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό απαραίτητα!

        

               

Πολυπολιτισμικότητα, η κοινωνία της βίας

http://www.bookpress.gr/stiles/pillow-books/multiculturalisme-or-pluralisme
http://the-poverty-of-multiculturalism.blogspot.gr/2010/01/blog-post_25.html

    Ο ορισμός της πολυπολιτισμικότητας  αφορά την αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών  Αν και σαν έννοια ακούγεται λογική -πράγματι η ανθρωπότητα είναι  πολυπολιτισμική  καθώς  τα περισσότερα κράτη της Γης συνυπάρχουν αρμονικά μεταξύ τους χωρίς πολεμικές συγκρούσεις ανεξάρτητα από το γεγονός ότι πολλά από αυτά έχουν διαφορετικό πολιτισμό -  πολλές φορές γίνεται λόγος για την ανάγκη ύπαρξης της πολυπολιτισμικότητας μέσα στα όρια ενός κράτους. Τα κύρια πλεονεκτήματα  της πολυπολιτισμικότητας είναι   α) ότι μέσω της ανταλλαγής διαφορετικών ιδεών ο πολιτισμός  μιας κοινωνίας εμπλουτίζεται και έτσι ενισχύεται η ανάπτυξη του και β) ότι  η αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών  ενισχύει την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ειρήνη.
Και στα 2 αυτά πλεονεκτήματα υπάρχουν κάποιες ενστάσεις. Πρώτον ειδικά σήμερα, 2 πολιτισμοί δεν είναι απαραίτητο να συμβιώνουν στο ίδιο κράτος για να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες. Το εμπόριο η τεχνολογία των επικοινωνιών το Internet αλλά και ο τουρισμός και η διεθνής πολιτική μπορούν να συμβάλλουν αρκετά σε αυτό τον σκοπό. Το 2ο πλεονέκτημα θα το αναπτύξουμε εκτενέστερα παρακάτω.  

       Η πολυπολιτισμικότητα  όμως είναι μια έννοια  ασυμβίβαστη ως ένα βαθμό με την έννοια του κράτους. Το κράτος όπως έχουμε ξαναπεί  δημιουργείται από άτομα με κοινό πολιτισμό (στον οποίο περιλαμβάνουμε τη γλώσσα, την θρησκεία, την παιδεία, τα ήθη, τα έθιμα, την κοινή ιστορική πορεία και  τα κοινά βιώματα). Αυτό άλλωστε εξηγεί και τον κατακερματισμό της ανθρωπότητας  σε κράτη.

Επομένως ένα κράτος  είναι αναμενόμενο και απαραίτητο να έχει το δικό του ενιαίο πολιτισμό που δρα σαν συνδετικός κρίκος μεταξύ των ανθρώπων που το αποτελούν.

      Όπως γνωρίζουμε και από την ιστορία τα πρώτα κράτη ξεκίνησαν έτσι. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα αν και ο κυρίαρχος πολιτισμός σε μια γεωγραφική περιοχή ήταν κοινός  δημιουργήθηκαν πολλά κράτη που μετείχαν σε αυτόν  (πχ οι πόλεις κράτη στην Αρχαία Ελλάδα ή τα 7 βασίλεια της Κίνας). Αυτό συνέβαινε τόσο λόγω τοπικών συμφερόντων, γεωγραφικής απομόνωσης αλλά και λόγω του γεγονότος ότι πολλές κοινότητες θεωρούσαν ότι οι όποιες μικρές ή μεγάλες διαφορές τους  από  τον πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής  καθιστούσαν την συνύπαρξη τους με τις υπόλοιπες κοινότητες σε ίδιο κράτος μη συμφέρουσα ή αδύνατη.   Πάντα βέβαια είναι φυσικό να υπάρχουν μικρές  διαφοροποιήσεις από τόπο σε τόπο όσον αφορά τα ήθη τα έθιμα και άλλα πολιτισμικά στοιχεία  (π.χ. τοπικές ενδυμασίες,φαγητά, γλωσσικά ιδιώματα, τοπική ιστορία, τοπικές θεότητες-ήρωες κλπ ).Με αυτό το σκεπτικό δηλαδή από τη φύση του ένα κράτος είναι ως ένα βαθμό πολυπολιτισμικό.Από ένα σημείο και μετά όμως τα επί μέρους πολιτισμικά στοιχεία είναι τόσο διαφορετικά που απλά δε γίνεται να συγκλίνουν. Επομένως  ο βαθμός διαφοροποίησης σε αυτά τα στοιχεία  είναι και το κριτήριο  βάσει  του οποίου κάποια τοπική κοινότητα μπορεί να κρίνει ότι  παρά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αποτελεί μέρους ενός ευρύτερου συνόλου . Ένα ακόμα κριτήριο είναι και το γεγονός κατά πόσο αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μπορεί να αποτελέσουν  παράγοντα σύγκρουσης. Για παράδειγμα η τοπική ενδυμασία όταν διαμορφώνεται  από κλιματικούς παράγοντες  δεν είναι λόγος σύγκρουσης, η πίστη όμως σε διαφορετικούς θεούς που εκφράζουν διαφορετικούς ηθικούς κανόνες και συνεπώς διαφορετικό τρόπο ζωής μπορεί να αποτελέσει  αιτία σύγκρουσης. 

     Είναι φυσικό όσο πιο αχανής να γίνεται μια περιοχή τόσο να παρατηρούνται ολοένα και μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις  στον πολιτισμό των ανθρώπων/κοινοτήτων  που ζουν σε διάφορα σημεία της. Οι  πληθυσμοί που κατοικούν σε αχανείς περιοχές μπορεί να έχουν διαφορετική γλώσσα θρήσκευμα και πολλά άλλα βασικά πολιτισμικά στοιχεία καθώς η ιδιομορφία της γεωγραφίας ενός τόπου είναι καθοριστικής σημασίας στοιχείο για τον πολιτισμό που θα αναπτυχθεί εκεί (πχ εμπορικοί λαοί κοντά σε θάλασσες = λαοί που είναι πιο ανοιχτοί σε ξένους αφού καθημερινά συνδιαλέγονται μαζί τους για να βγάλουν κέρδος  - νομαδικοί λαοί σε άγονες περιοχές= λαοί που είναι πιο επιθετικοί αφού ο τόπος διαμονής τους δεν μπορεί να τους θρέψει  -γεωργικοί λαοί σε μεγάλες πεδιάδες= λαοί που σκέφτονται πιο συντηρητικά αφού έχουν έτοιμα αυτά που χρειάζονται για να ζήσουν κοκ)  Συχνά κάποιο έθνος-κράτος κατόρθωνε να υποτάξει πολλά   άλλα κράτη  με τη δύναμη των όπλων και να εξαπλωθεί σε τέτοιες μεγάλες εκτάσεις.

     Τότε μιλάμε για αυτοκρατορίες. Οι αυτοκρατορίες ήταν  πολυπολιτισμικές κοινωνίες αφού όντως είχαμε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς υπό κοινή διοίκηση. Εκεί η πολυπολιτισμικότητα ήταν  αναγκαία καθώς διαφορετικά  υπήρχαν κίνδυνοι επαναστάσεων εμφυλίων κλπ. Παρόλα αυτά όμως  ακόμα και στις αυτοκρατορίες της αρχαιότητας με τις λεπτές ισορροπίες πολλών διαφορετικών πολιτισμών  και το ομολογουμένως πιο  πιθανό από ότι σήμερα ενδεχόμενο της ένοπλης σύγκρουσης,  ο πολιτισμός  του έθνους που είχε επικρατήσει είχε τον πρώτο ρόλο. Έτσι για παράδειγμα στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπήρχε η έννοια του "Ρωμαίου πολίτη" που ουσιαστικά έδινε περισσότερα δικαιώματα στους Ρωμαίους  σε σχέση με τους υπόλοιπους πολίτες της πολυπολιτισμικής κατά τ'άλλα αυτοκρατορίας. Ουσιαστικά επικρατούσε ένα καθεστώς ανοχής όπως αναφέρεται και σε ένα από τα άρθρα  που παραθέτω στην αρχή,  των Ρωμαίων ως προς τους πολιτισμούς των υπηκόων τους. Ακόμα και όταν το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας εξελληνίστηκε - ακολούθησε δηλαδή τον Ελληνικό πολιτισμό- οι κάτοικοι της συνέχιζαν να αποκαλούν τους εαυτούς τους Ρωμαίους (εξ ου και Ρωμιοί σήμερα είναι μια ονομασία για τους Έλληνες)  

      Ακόμα κι έτσι όμως οι έντονες πολιτισμικές διαφορές έφεραν την κατάρρευση των αχανών αυτοκρατοριών  όσο οργανωμένες κι αν ήταν αυτές για να το αποτρέψουν. Γιατί?  Γιατί διαφορετικοί πολιτισμοί είναι πάντα διαφορετικοί  ( και είναι υγιές να συμβαίνει αυτό)  και κοινωνίες που σχηματίζονται με τη βία -και αυτές είναι συνήθως οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες-  είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. Ακόμα και σήμερα "ομοσπονδιακά κράτη" διαλύονται (Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία, ΕΣΣΔ) λόγω των πολιτισμικών διαφορών των κατοίκων τους ενώ σε πολλές άλλες περιπτώσεις ο μόνος λόγος που κρατά υπό την σκέπη του ίδιου κράτους διαφορετικούς πολιτισμούς είναι η απειλή της εμφύλιας διαμάχης ή οικονομικά συμφέροντα (πχ η Σκωτία συνεχίζει να ανήκει στο Ηνωμένο βασίλειο αν και δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Σκωτσέζοι δεν το επιθυμούν http://www.newsit.gr/default.php?pname=Video&catid=7&show=15738) Ένας πολιτισμός μπορεί σίγουρα να ανταλλάξει στοιχεία με κάποιον άλλον πολιτισμό  αλλά πρέπει να διατηρεί την ταυτότητα του αλλιώς χάνεται σαν πολιτισμός. Όταν διαφορετικοί πολιτισμοί συνυπάρχουν με κοινή κυβέρνηση δημιουργούνται προβλήματα διακυβέρνησης καθώς πολλά ζητήματα είναι φυσικό να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τον κάθε πολιτισμό. Ακόμα και να επιτευχθεί μια κοινωνική ειρήνη μεταξύ τους  αυτό δε σημαίνει ότι έχουν την απαραίτητη συνοχή που θα οδηγήσει στην πρόοδο και την ανάπτυξη του κράτους στο οποίο βρίσκονται απλά, το κράτος, στην καλύτερη περίπτωση  θα έχει μπει σε μια περίοδο προσπάθειας διατήρησης πολιτισμικών ισορροπιών  μεταξύ των πολιτών του, η οποία  θα κρατήσει γι όσο συνεχίζουν να υφίστανται διαφορετικοί πολιτισμοί -αυτό το νόημα αναπτύσσεται και πιο αναλυτικά στα άρθρα-links που παραθέτω.

     Από τα παραπάνω προκύπτει εύλογα  ότι η ύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών που γίνονται  ταυτόχρονα και ισοδύναμα απόλυτα σεβαστοί σε σε ένα κράτος, είναι μια παράλογη κατάσταση.Το μόνο πράγμα που μπορεί να διατηρήσει μια τέτοια παράλογη κατάσταση είναι η βία ή η απειλή της βίας. Η βία μπορεί να μεταφραστεί σε δύναμη των όπλων- "κατακτώ διαφορετικούς πολιτισμούς και τους αναγκάζω να παραμείνουν μαζί" - απειλή εμφύλιας διαμάχης- αλλά και οικονομική βία δηλαδή "είμαστε διαφορετικοί πολιτισμοί που ζούμε μαζί και θέλουμε να διαχωριστούμε αλλά αν το κάνουμε θα χάσουμε πολλά από τα οικονομικά μας προνόμια -το είδαμε στο σχετικό  video  με τη Σκωτία-.  Το ίδιο σε γενικές γραμμές συμβαίνει και στις ΗΠΑ όπου προωθείται πολύ η ιδέα της πολυπολιτισμικότητας αφού σαν κράτος  αποτελείται από πλήθος ατόμων που δεν είχαν κανένα κοινό πολιτισμικό στοιχείο (ούτε καν γλώσσα και θρησκεία)  παρά μόνο την ανάγκη για κέρδος. Που ήταν η πολυπολιτισμικότητα των Αμερικανών όταν εξολόθρευαν τους Ινδιάνους?  Ακόμα και σήμερα  η ΗΠΑ είναι γεμάτες γκέτο, τεράστιες οικονομικές διαφορές και φυσικά έλλειψη συνοχής και ομοψυχίας καθώς δε νομίζω ένας Χαβανέζος να νιώθει ότι έχει κοινά στοιχεία με έναν από την Αλάσκα. ( Στην καλύτερη περίπτωση απλά αδιαφορεί για την ύπαρξη του).Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ ανδρώθηκαν πολλές εκφάνσεις του ρατσισμού.(κατά τα άλλα η πολυπολιτισμικότητα για κάποιο άγνωστο λόγο που θα ήθελα να μου εξηγήσουν βοήθησε τις ΗΠΑ σαν κοινωνία ισχυρίζονται κάποιοι!) Κακά τα ψέμματα,οι παράγοντες που κρατούν την όποια κοινωνική συνοχή εκεί  είναι κυρίως οικονομικοί.

         Προφανώς βέβαια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το γεγονός ότι σε ένα κράτος μπορεί να ζήσουν και άνθρωποι που ανήκουν σε έναν διαφορετικό πολιτισμό. Σήμερα αυτό συμβαίνει εξάλλου μέσω της μετανάστευσης. Κράτη που  ουσιαστικά δεν έχουν καμιά επαφή μεταξύ τους έρχονται κοντά το ένα στο άλλο καθώς πολίτες του ενός πάνε να εγκατασταθούν στο άλλο.Όταν αυτό συμβαίνει όμως  ακριβώς  επειδή η μετανάστευση συμβαίνει για οικονομικούς λόγους και δεν είναι μια φυσιολογική κατάσταση (ποιος άνθρωπος δε θέλει υπό φυσιολογικές συνθήκες να μένει στον τόπο που μεγάλωσε;) θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα ώστε το κράτος που δέχεται τους μετανάστες να μην υπόκειται σε μεταβολές ή ακόμα και σε καταπίεση του πολιτισμού του προκειμένου να νιώσουν πιο ευπρόσδεκτοι οι μετανάστες.Πχ ένας μετανάστης θα αισθανόταν πολύ ωραία αν στην χώρα που πήγαινε μιλούσαν τη δική του μητρική γλώσσα, θα έπρεπε δηλαδή  κάθε κράτος  που δέχεται μετανάστες να προσαρμοστεί σε αυτό; Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχουν νόμοι και κανόνες ένταξης των μεταναστών σε μια κοινωνία  ώστε αυτή να γίνεται ομαλά και χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η κοινωνική συνοχή. Ο πολιτισμός του κράτους που δέχεται μετανάστες πρέπει να προστατεύεται γιατί μόνο με βάση αυτόν μπορεί να εξασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή. Πιο απλά όταν είμαστε επισκέπτες κάπου προσαρμοζόμαστε στις συνήθειες που επικρατούν στο σπίτι που πάμε και δεν προσπαθούμε να επιβάλλουμε τις δικές μας. Στον ιδιωτικό μας βίο  μπορούμε βέβαια να κάνουμε ότι θέλουμε αλλά στην κοινωνία που διαλέξαμε να πάμε -γιατί δεν μας έφεραν με το ζόρι- θα πρέπει να δείχνουμε καλή θέληση και να προσπαθούμε να προσαρμοστούμε σε αυτή. Αν δεν κάνει κάποιος την προσπάθεια αυτή, παρά τις όποιες αντιξοότητες τότε απλά εκμεταλλεύεται την αδυναμία των ντόπιων να τον διώξουν - αδυναμία που μεταφράζεται σε οικονομικούς, οργανωτικούς, πολιτικούς αλλά και ανθρωπιστικούς λόγους- και δυστυχώς συμβιώσεις που βασίζονται στην εκμετάλλευση δεν είναι προορισμένες να επιβιώσουν για πολύ καιρό.Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κανένας μετανάστης τουλάχιστον στην αρχή δεν θέλει να γίνει μόνιμος κάτοικος  του κράτους που πάει , το μόνο που θέλει είναι να κερδίσει χρήματα για να ζει.Σεβαστό αλλά το ίδιο επιθυμούν και όλοι οι άλλοι άνθρωποι.

          Κι όμως στο όνομα της πολυπολιτισμικότητας κάποιοι θεωρούν ότι ακόμα και η Ελλάδα  με την μικρή της έκταση και τον ομοιογενή κατά γενική ομολογία πληθυσμό της  θα πρέπει να χαρακτηρίζεται πολυπολιτισμική λόγω του ότι φιλοξενεί μετανάστες και να προσαρμόζει τη νομοθεσία της στις ανάγκες των μεταναστών χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε θέματα που αφορούν την εθνική κυριαρχία (-πρόταση νόμου ώστε όποιος παραβιάζει τα ελληνικά σύνορα και γεννήσει παιδί στην Ελλάδα να αποκτά το παιδί του αυτόματα την ελληνική ιθαγένεια!) , τη θρησκεία (προτάσεις να μην αναρτώνται σύμβολα της επίσημης θρησκείας του κράτους στα σχολεία γιατί δεν είναι καλό για τις μειονότητες!) κ.α. Όπως είπαμε η πολυπολιτισμικότητα στηρίζεται μόνο με στην βία. Το γεγονός δηλαδή ότι στην Ελλάδα εισέρχονται χιλιάδες μετανάστες χωρίς έλεγχο και άσχετα με τον αν υπάρχει ανάγκη από το κράτος να έρθουν να εργαστούν εδώ,είναι ένα είδος βίας,  γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης καθώς απαιτείται από τους Έλληνες να κάνουν παραχωρήσεις  στην νομοθεσία τους ώστε  οι διαφορετικοί πολιτισμοί να έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τον πολιτισμό των γηγενών σε κρατικό επίπεδο (εκπαίδευση κλπ). Ότι βασίζεται πάνω στη βία όμως είναι αναπόφευκτο να καταλήξει σε βία. Και σε αυτή την περίπτωση αν επιτρέψουμε στη βία να ξεσπάσει το μεγαλύτερο τίμημα θα το πληρώσει  η ομάδα με τη λιγότερη δύναμη δηλαδή οι μετανάστες για αυτό είναι και λογικό να περιμένει κάποιος περισσότερη θέληση και προσπάθεια για προσαρμογή σε αυτούς και όχι στον κυρίαρχο πολιτισμό μιας κοινωνίας.  Ασφαλώς πρέπει να υπάρχει σεβασμός  απέναντι σε μειονότητες  και ευπαθείς ομάδες αλλά άλλο πράγμα ο σεβασμός και άλλο η υποχώρηση. Κάθε πολιτισμός δουλεύει με τον δικό του τρόπο και αυτό πρέπει να γίνεται αμοιβαία σεβαστό.

          

     

Κρίνοντας...

http://drillingthought.wordpress.com/2012/01/12/%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C/

      Το να κρίνει κάποιος  έναν άνθρωπο, ένα γεγονός ή μια κατάσταση είναι μια δύσκολη υπόθεση.

Συχνά πολλοί χαρακτηρίζουν κάποιον που κρίνει  υπερόπτη. Διατυπώνουν ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα του να κρίνει. Πόσο αντικειμενικός είναι; Με ποιο δικαίωμα κρίνει κανείς άλλους ανθρώπους  και δεν κοιτάει τα δικά του σφάλματα; Και τι το ξεχωριστό έχει αυτός και μπορεί να κρίνει τους άλλους;

      Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε καταρχάς ότι  κρίνω σημαίνει  λέω τη γνώμη μου για κάποιο άτομο,/θέμα, στην οποία όμως έχω καταλήξει  μέσα από μια διεργασία σκέψης και  την οποία μπορώ πλέον να υποστηρίξω με σαφή επιχειρήματα.  Αν η κρίση μας στερείται συζητήσιμων επιχειρημάτων τότε δεν λέμε ότι κρίνουμε κάτι αλλά ότι το χαρακτηρίζουμε. Τα επιχειρήματα στα οποία στηρίζουμε την κρίση μας θα πρέπει να βασίζονται σε κάτι απλό: Στο κατά πόσο  πληρούνται κάποια κριτήρια ή όχι  βάσει των οποίων κρίνουμε κάτι. Επειδή όμως αυτό ίσως να μην είναι τόσο αντικειμενικό πρέπει να διατυπώνουμε τα κριτήριά μας αλλά και την προσωπική μας κλίμακα υπολογισμού της πλήρωσης των κριτηρίων. Η προσωπική αυτή κλίμακα είναι που μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο να θεωρηθεί "αυστηρός", "ουδέτερος " ή "επιεικής" κριτής. Από εκεί και πέρα ο "κοινός νους" κρίνει αν κάτι σε αυτή την κλίμακα είναι υπερβολικό ή όχι.

      Τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να έχουν άμεση σχέση με το θέμα , η οποία πρέπει να είναι κατανοητή και από άλλους ανθρώπους και όχι  να βασίζονται σε μια σχέση που βρίσκεται μέσα στο μυαλό μόνο αυτού που κρίνει (πχ το " αυτός δεν είναι καλός στα μαθηματικά επειδή είναι κουφός "  δεν στέκει σαν επιχείρημα γιατί αν και αντικειμενικά κάποιος μπορεί να είναι κουφός αυτό δε συνδέεται με το ότι κάποιος δεν είναι καλός στα μαθηματικά) Το ότι τα κριτήρια μας έχουν σχέση με το θέμα που κρίνουμε, φανερώνει επίσης ότι είμαστε σε έναν ικανοποιητικό βαθμό γνώστες του θέματος και αυτό προσδίδει μεγαλύτερο κύρος στην κρίση μας.

        Η κρίση μας για να είναι αντικειμενική θα πρέπει να γίνεται χωρίς να δίνεται βάση σε προσωπικά μας συναισθήματα  ή και βιώματα σε σχέση με κάποιο θέμα. Μπορεί να είναι δύσκολο και να μην συμβαίνει συχνά  αλλά όλοι μας έχουμε ακούσει φράσεις όπως " αυτόν τον άνθρωπο τον εκτιμώ αλλά σε αυτό το θέμα δρα λανθασμένα" ή αντίθετα  "δεν συμπαθώ αυτόν αλλά στο τάδε ζήτημα είναι εντάξει" Και στα 2 αυτά παραδείγματα παραδεχομένοι ανοιχτά το πως νιώθουμε απέναντι σε κάτι/κάποιον , ουσιαστικά  δηλώνουμε ότι τα συγκεκριμένα συναισθήματα  δεν θα μας επηρεάσουν στο συμπέρασμα που θα βγάλουμε για αυτό.

       Η κρίση μας πρέπει να γίνεται κατανοητή από τους άλλους ανθρώπους  (όχι απαραίτητα αποδεκτή όμως!)  επειδή διατυπώνοντας τη κάνουμε μια πράξη κοινωνικότητας. Λέμε δηλαδή ότι κάτι είναι καλό ή κακό για να προστατεύσουμε ή να παρακινήσουμε άλλους ανθρώπους να αποδεχτούν κάτι. Διαφορετικά αν απλά  δηλώνουμε κάτι χωρίς να μας νοιάζει αν αυτό γίνεται κατανοητό ή και αποδεκτό τότε δεν έχει και νόημα το να κρίνουμε κάτι  με αυτόν τον τρόπο. Είναι η περίπτωση που δε λέμε "κρίνω" αλλά "νομίζω".Είναι αποδεκτό να έχουμε γνώμη για κάτι χωρίς επιχειρήματα αλλά όχι να προσπαθούμε να την επιβάλλουμε σαν κρίση στους άλλους.

        Όταν η κρίση μας βασίζεται στα παραπάνω είναι αποδεκτό να την διατυπώνουμε και να υποστηρίζουμε την ορθότητα της. Το επιχείρημα ότι κάποιος δεν είναι τέλειος για να κρίνει δεν ευσταθεί. Διότι αρκεί η επιχειρηματολογία να είναι σωστή και όχι αυτός που την διατυπώνει. Η κριτική εξάλλου δεν πρέπει να γίνεται για να παρουσιαστεί αυτός που την κάνει σαν πρότυπο έναντι των άλλων  αλλά να έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα-τότε μόνο έχει νόημα  και ωφέλεια αλλιώς απλά ικανοποιεί την ματαιοδοξία του κριτή.

           Τέλος  η κρίση  αποτελεί όπως είπαμε την αιτιολογημένη υποστήριξη και διατύπωση της γνώμης μας. Δεν είναι κάτι ξεχωριστό. Απλά απαιτεί κάποιος να μπει πρώτα σε μια λογική διεργασία σκέψης ώστε να οργανώσει την επιχειρηματολογία του. Από εκεί και πέρα ο κάθε άνθρωπος μπορεί να κρίνει  χωρίς να θεωρηθεί ξεχωριστός  ή ματαιόδοξος.

           Η κρίση και κατ'επέκτασιν η κριτική είναι μάλιστα  απαραίτητη  ώστε να διαμορφώνεται άποψη στους ανθρώπους και να κινητοποιούνται όλες οι πνευματικές διεργασίες που διαμορφώνουν μια κοινωνία  σκεπτόμενη και προβληματισμένη για τα γεγονότα  και τις καταστάσεις που συμβαίνουν και την αφορούν.

           

Βία και αγώνας

http://www.marxists.org/ellinika/archive/luxembourg/1902/14/05/violence.htm

     Είναι τελικά δικαιολογημένη  η βία; Ακόμα και όταν έχει την πρόφαση  ότι γίνεται για έναν δίκαιο σκοπό;  Για να το εξετάσουμε αυτό πιστεύω θα πρέπει να αναλύσουμε τόσο το αν η βία είναι ηθική  σαν πράξη αλλά και το αν είναι νόμιμη.

     Σίγουρα το να ασκείς βία σε κάποιον δεν είναι ηθικό. Είτε είναι  λεκτική είτε  σωματική  η βία βλάπτει τον άνθρωπο, του προκαλεί  φόβο τον υποτάσσει και φυσικά μπορεί να του προκαλέσει και σωματικές βλάβες ακόμα και θάνατο.Είναι νομίζω σαφές ότι η αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων δεν βασίζεται σε τίποτα από τα παραπάνω.  Όμως το παραπάνω άρθρο μιλάει για  δικαίωμα χρήσης της βίας από τον άνθρωπο, σε περίπτωση που ήδη η αντίπαλη πλευρά προβαίνει στη χρήση βίας. Γίνεται δηλαδή λόγος για το δικαίωμα χρήσης της βίας σαν άμυνα απέναντι στη βία.   Εδώ σίγουρα υπάρχει μια  δικαιολόγηση της βίας αφού χρησιμοποιείται σαν άμυνα. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης  είναι άλλωστε το δυνατότερο ένστικτο του ανθρώπου και η ανθρώπινη ζωή μια από τις μεγαλύτερες αξίες του. Είναι λοιπόν φυσικό και ηθικό να χρησιμοποιήσει και τη βία ακόμα ο άνθρωπος όταν γίνεται και ο ίδιος θύμα βίας. 

     Το θέμα της νομιμότητας καλύπτεται επαρκώς στο σύνδεσμο που παραθέτω, αλλά σαν παράδειγμα μπορώ να δώσω το γεγονός ότι οι αγωνιστές του 1821  τεχνικά ήταν παράνομοι αφού επαναστατούσαν κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας όπως άλλωστε τεχνικά ήταν παράνομοι και οι αγωνιστές της αντίστασης. Η νομιμότητα δηλαδή  έχει σίγουρα να κάνει και με το ποιος  νομοθετεί και πολύ περισσότερο με το αν έχει την  λαϊκή συναίνεση να το κάνει. 

          Εδώ είναι που το θέμα γίνεται και πιο πολύπλοκο. Σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία όπως η δική μας,  η εκλεγμένη κυβέρνηση  (εφόσον δεν έχει γίνει κάποια νοθεία στο εκλογικό αποτέλεσμα) έχει σίγουρα την λαϊκή συναίνεση για να νομοθετήσει. Σε αυτή την περίπτωση η χρήση βίας για να δείξει κάποιος την αντίθεση του είναι κατακριτέα για 2 βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι βιαιοπραγώντας απέναντι σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση  δείχνουμε ότι δε σεβόμαστε το εκλογικό αποτέλεσμα δε σεβόμαστε την δημοκρατία- δε σεβόμαστε την αρχή της πλειοψηφίας. Όσο δίκιο κι αν νιώθει ότι κάποιος έχει δεν πρέπει να ξεχνά ότι το ίδιο δίκιο νιώθει κι αυτός που έχει την αντίθετη άποψη. Πάντα θα υπάρχει διαφορά στις απόψεις και πάντα η λύση θα πρέπει να δίνεται μέσω της δημοκρατίας διαφορετικά θα έχουμε αέναες συγκρούσεις με στόχο την επικράτηση της κάθε άποψης. Βέβαια κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι η γνώμη του κόσμου μπορεί να διαμορφωθεί να καθοδηγηθεί και να επηρεαστεί ακόμα και με πλάγιες μεθόδους. Σίγουρα αυτό ισχύει όμως η δημοκρατία σαν σύστημα δίνει τις ίδιες δυνατότητες σε όλους. Για παράδειγμα το ότι η μια πλευρά μπορεί να φόβισε τους πολίτες σημαίνει ότι η άλλη δεν τους ενημέρωσε επαρκώς  ώστε να φανεί ότι ο φόβος ήταν ανυπόστατος. Το  ότι έχεις δίκιο σε ένα θέμα αλλά δεν μπόρεσες να πείσεις τον λαό δεν σου δίνει το δικαίωμα να καταφεύγεις στην βία. (Σίγουρα όλοι έχουμε μια καλή ιδέα για την οποία δεν μπορούμε να πείσουμε την πλειοψηφία του κόσμου!)

            Βέβαια εδώ πρέπει να σημειώσουμε  το ότι μόνο η χρήση βίας  είναι κατακριτέα. Από κει και πέρα όλα τα άλλα μέσα  (απεργίες,διαδηλώσεις,πορείες,κοινοβουλευτικός αγώνας, καμπάνιες ενημέρωσης, ανοιχτές συζητήσεις)  είναι απολύτως θεμιτά μέσα  και για αυτό άλλωστε προβλέπονται και από το δημοκρατικό πολίτευμα. Μόνο όταν  το επίσημο κράτος προσπαθεί να στερήσει τα νόμιμα μέσα διαμαρτυρίας από τον πολίτη, άμεσα (πχ με ένα νόμο που απαγορεύει τις διαδηλώσεις!-αδύνατο να συμβεί!) ή έμμεσα (ρίχνοντας χημικά για να διαλύσει μια μικρή  ομάδα "άγνωστων κουκουλοφόρων" που παρείσφρησε  σε μια ειρηνική πορεία πολιτών αδιαφορώντας για το γεγονός ότι αυτό θα διαλύσει και την κανονική νόμιμη συγκέντρωση - τακτική που ακολουθείται συχνά!) τότε και μόνο τότε δικαιολογείται η χρήση βίας σαν προσπάθεια προστασίας των νόμιμων τρόπων αντίδρασης του πολίτη.

              Ο 2ος λόγος που η βία σαν μέσο αγώνα ακόμα και για έναν δίκαιο σκοπό  είναι κατακριτέα είναι το γεγονός ότι σαν πράξη η βία αμαυρώνει την ίδια την ιδέα του αγώνα. Ποιος θα ήθελε για παράδειγμα  μια δημοκρατία που θα λειτουργούσε τέλεια επειδή όλοι οι αντιφρονούντες θα είχαν σφαγιαστεί ή εκδιωχθεί στο όνομα της δημοκρατίας; Και στην τελική ποιος αποφασίζει στο σε ποιον πρέπει να χρησιμοποιήσουμε βία και σε ποιον όχι; Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μια κοινωνία αποτελείται από διάφορα άτομα. Είναι φυσικό οι νέοι να είναι πιο αγωνιστικοί πιο θερμόαιμοι και πιο "διατεθειμένοι" να προχωρήσουν σε πράξεις βίας αν νομίζουν/πειστούν ότι αυτό χρειάζεται. Μεγαλύτεροι άνθρωποι όμως που μπορεί να συμφωνούν με την ιδέα ενός αγώνα  θα καταδικάσουν την χρήση βίας  και ίσως μάλιστα η χρήση βίας  να τους ξενίσει και να τους απομακρύνει από ολόκληρη την ιδέα του αγώνα γενικότερα. Έτσι η βία  απομακρύνει υποστηρικτές  του σκοπού ενός κατά τα άλλα δίκαιου αγώνα  και παράλληλα δίνει  και άλλοθι στην αντίπαλη πλευρά η οποία θα σπεύσει να πει ότι υποστηρίζει τη νομιμότητα.

                 Η βία λοιπόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σαν έσχατο μέσο  αφού  έχει προηγηθεί χρήση βίας από την αντίπαλη πλευρά και εφόσον έχουν εξαντληθεί τα νόμιμα δημοκρατικά μέσα αντίδρασης. Όταν δεν έχουν συμβεί αυτά, τα καλέσματα για χρήση βίας σαν μορφή αγώνα απλά τρομοκρατούν τον απλό πολίτη που είτε λόγω ηλικίας είτε για άλλους λόγους δεν μπορεί να αγωνιστεί τόσο έντονα και αμαυρώνουν την ιδέα για την οποία γίνεται ο όποιος αγώνας. Χρέος του ενεργού πολίτη είναι να μετατρέψει την αγωνιστικότητα του όχι σε πράξεις βίας αλλά σε αγώνα για  την ενημέρωση των συμπολιτών του για το δίκιο των ιδεών του ώστε να φέρει την αλλαγή  που επιθυμεί δημοκρατικά διαφορετικά δεν θα διαφέρει και τόσο από αυτούς τους οποίους υποστήριζει πως αντιμάχεται.