Κρίνοντας...

http://drillingthought.wordpress.com/2012/01/12/%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C/

      Το να κρίνει κάποιος  έναν άνθρωπο, ένα γεγονός ή μια κατάσταση είναι μια δύσκολη υπόθεση.

Συχνά πολλοί χαρακτηρίζουν κάποιον που κρίνει  υπερόπτη. Διατυπώνουν ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα του να κρίνει. Πόσο αντικειμενικός είναι; Με ποιο δικαίωμα κρίνει κανείς άλλους ανθρώπους  και δεν κοιτάει τα δικά του σφάλματα; Και τι το ξεχωριστό έχει αυτός και μπορεί να κρίνει τους άλλους;

      Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε καταρχάς ότι  κρίνω σημαίνει  λέω τη γνώμη μου για κάποιο άτομο,/θέμα, στην οποία όμως έχω καταλήξει  μέσα από μια διεργασία σκέψης και  την οποία μπορώ πλέον να υποστηρίξω με σαφή επιχειρήματα.  Αν η κρίση μας στερείται συζητήσιμων επιχειρημάτων τότε δεν λέμε ότι κρίνουμε κάτι αλλά ότι το χαρακτηρίζουμε. Τα επιχειρήματα στα οποία στηρίζουμε την κρίση μας θα πρέπει να βασίζονται σε κάτι απλό: Στο κατά πόσο  πληρούνται κάποια κριτήρια ή όχι  βάσει των οποίων κρίνουμε κάτι. Επειδή όμως αυτό ίσως να μην είναι τόσο αντικειμενικό πρέπει να διατυπώνουμε τα κριτήριά μας αλλά και την προσωπική μας κλίμακα υπολογισμού της πλήρωσης των κριτηρίων. Η προσωπική αυτή κλίμακα είναι που μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο να θεωρηθεί "αυστηρός", "ουδέτερος " ή "επιεικής" κριτής. Από εκεί και πέρα ο "κοινός νους" κρίνει αν κάτι σε αυτή την κλίμακα είναι υπερβολικό ή όχι.

      Τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να έχουν άμεση σχέση με το θέμα , η οποία πρέπει να είναι κατανοητή και από άλλους ανθρώπους και όχι  να βασίζονται σε μια σχέση που βρίσκεται μέσα στο μυαλό μόνο αυτού που κρίνει (πχ το " αυτός δεν είναι καλός στα μαθηματικά επειδή είναι κουφός "  δεν στέκει σαν επιχείρημα γιατί αν και αντικειμενικά κάποιος μπορεί να είναι κουφός αυτό δε συνδέεται με το ότι κάποιος δεν είναι καλός στα μαθηματικά) Το ότι τα κριτήρια μας έχουν σχέση με το θέμα που κρίνουμε, φανερώνει επίσης ότι είμαστε σε έναν ικανοποιητικό βαθμό γνώστες του θέματος και αυτό προσδίδει μεγαλύτερο κύρος στην κρίση μας.

        Η κρίση μας για να είναι αντικειμενική θα πρέπει να γίνεται χωρίς να δίνεται βάση σε προσωπικά μας συναισθήματα  ή και βιώματα σε σχέση με κάποιο θέμα. Μπορεί να είναι δύσκολο και να μην συμβαίνει συχνά  αλλά όλοι μας έχουμε ακούσει φράσεις όπως " αυτόν τον άνθρωπο τον εκτιμώ αλλά σε αυτό το θέμα δρα λανθασμένα" ή αντίθετα  "δεν συμπαθώ αυτόν αλλά στο τάδε ζήτημα είναι εντάξει" Και στα 2 αυτά παραδείγματα παραδεχομένοι ανοιχτά το πως νιώθουμε απέναντι σε κάτι/κάποιον , ουσιαστικά  δηλώνουμε ότι τα συγκεκριμένα συναισθήματα  δεν θα μας επηρεάσουν στο συμπέρασμα που θα βγάλουμε για αυτό.

       Η κρίση μας πρέπει να γίνεται κατανοητή από τους άλλους ανθρώπους  (όχι απαραίτητα αποδεκτή όμως!)  επειδή διατυπώνοντας τη κάνουμε μια πράξη κοινωνικότητας. Λέμε δηλαδή ότι κάτι είναι καλό ή κακό για να προστατεύσουμε ή να παρακινήσουμε άλλους ανθρώπους να αποδεχτούν κάτι. Διαφορετικά αν απλά  δηλώνουμε κάτι χωρίς να μας νοιάζει αν αυτό γίνεται κατανοητό ή και αποδεκτό τότε δεν έχει και νόημα το να κρίνουμε κάτι  με αυτόν τον τρόπο. Είναι η περίπτωση που δε λέμε "κρίνω" αλλά "νομίζω".Είναι αποδεκτό να έχουμε γνώμη για κάτι χωρίς επιχειρήματα αλλά όχι να προσπαθούμε να την επιβάλλουμε σαν κρίση στους άλλους.

        Όταν η κρίση μας βασίζεται στα παραπάνω είναι αποδεκτό να την διατυπώνουμε και να υποστηρίζουμε την ορθότητα της. Το επιχείρημα ότι κάποιος δεν είναι τέλειος για να κρίνει δεν ευσταθεί. Διότι αρκεί η επιχειρηματολογία να είναι σωστή και όχι αυτός που την διατυπώνει. Η κριτική εξάλλου δεν πρέπει να γίνεται για να παρουσιαστεί αυτός που την κάνει σαν πρότυπο έναντι των άλλων  αλλά να έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα-τότε μόνο έχει νόημα  και ωφέλεια αλλιώς απλά ικανοποιεί την ματαιοδοξία του κριτή.

           Τέλος  η κρίση  αποτελεί όπως είπαμε την αιτιολογημένη υποστήριξη και διατύπωση της γνώμης μας. Δεν είναι κάτι ξεχωριστό. Απλά απαιτεί κάποιος να μπει πρώτα σε μια λογική διεργασία σκέψης ώστε να οργανώσει την επιχειρηματολογία του. Από εκεί και πέρα ο κάθε άνθρωπος μπορεί να κρίνει  χωρίς να θεωρηθεί ξεχωριστός  ή ματαιόδοξος.

           Η κρίση και κατ'επέκτασιν η κριτική είναι μάλιστα  απαραίτητη  ώστε να διαμορφώνεται άποψη στους ανθρώπους και να κινητοποιούνται όλες οι πνευματικές διεργασίες που διαμορφώνουν μια κοινωνία  σκεπτόμενη και προβληματισμένη για τα γεγονότα  και τις καταστάσεις που συμβαίνουν και την αφορούν.