Πολυπολιτισμικότητα, η κοινωνία της βίας

http://www.bookpress.gr/stiles/pillow-books/multiculturalisme-or-pluralisme
http://the-poverty-of-multiculturalism.blogspot.gr/2010/01/blog-post_25.html

    Ο ορισμός της πολυπολιτισμικότητας  αφορά την αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών  Αν και σαν έννοια ακούγεται λογική -πράγματι η ανθρωπότητα είναι  πολυπολιτισμική  καθώς  τα περισσότερα κράτη της Γης συνυπάρχουν αρμονικά μεταξύ τους χωρίς πολεμικές συγκρούσεις ανεξάρτητα από το γεγονός ότι πολλά από αυτά έχουν διαφορετικό πολιτισμό -  πολλές φορές γίνεται λόγος για την ανάγκη ύπαρξης της πολυπολιτισμικότητας μέσα στα όρια ενός κράτους. Τα κύρια πλεονεκτήματα  της πολυπολιτισμικότητας είναι   α) ότι μέσω της ανταλλαγής διαφορετικών ιδεών ο πολιτισμός  μιας κοινωνίας εμπλουτίζεται και έτσι ενισχύεται η ανάπτυξη του και β) ότι  η αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών  ενισχύει την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ειρήνη.
Και στα 2 αυτά πλεονεκτήματα υπάρχουν κάποιες ενστάσεις. Πρώτον ειδικά σήμερα, 2 πολιτισμοί δεν είναι απαραίτητο να συμβιώνουν στο ίδιο κράτος για να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες. Το εμπόριο η τεχνολογία των επικοινωνιών το Internet αλλά και ο τουρισμός και η διεθνής πολιτική μπορούν να συμβάλλουν αρκετά σε αυτό τον σκοπό. Το 2ο πλεονέκτημα θα το αναπτύξουμε εκτενέστερα παρακάτω.  

       Η πολυπολιτισμικότητα  όμως είναι μια έννοια  ασυμβίβαστη ως ένα βαθμό με την έννοια του κράτους. Το κράτος όπως έχουμε ξαναπεί  δημιουργείται από άτομα με κοινό πολιτισμό (στον οποίο περιλαμβάνουμε τη γλώσσα, την θρησκεία, την παιδεία, τα ήθη, τα έθιμα, την κοινή ιστορική πορεία και  τα κοινά βιώματα). Αυτό άλλωστε εξηγεί και τον κατακερματισμό της ανθρωπότητας  σε κράτη.

Επομένως ένα κράτος  είναι αναμενόμενο και απαραίτητο να έχει το δικό του ενιαίο πολιτισμό που δρα σαν συνδετικός κρίκος μεταξύ των ανθρώπων που το αποτελούν.

      Όπως γνωρίζουμε και από την ιστορία τα πρώτα κράτη ξεκίνησαν έτσι. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα αν και ο κυρίαρχος πολιτισμός σε μια γεωγραφική περιοχή ήταν κοινός  δημιουργήθηκαν πολλά κράτη που μετείχαν σε αυτόν  (πχ οι πόλεις κράτη στην Αρχαία Ελλάδα ή τα 7 βασίλεια της Κίνας). Αυτό συνέβαινε τόσο λόγω τοπικών συμφερόντων, γεωγραφικής απομόνωσης αλλά και λόγω του γεγονότος ότι πολλές κοινότητες θεωρούσαν ότι οι όποιες μικρές ή μεγάλες διαφορές τους  από  τον πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής  καθιστούσαν την συνύπαρξη τους με τις υπόλοιπες κοινότητες σε ίδιο κράτος μη συμφέρουσα ή αδύνατη.   Πάντα βέβαια είναι φυσικό να υπάρχουν μικρές  διαφοροποιήσεις από τόπο σε τόπο όσον αφορά τα ήθη τα έθιμα και άλλα πολιτισμικά στοιχεία  (π.χ. τοπικές ενδυμασίες,φαγητά, γλωσσικά ιδιώματα, τοπική ιστορία, τοπικές θεότητες-ήρωες κλπ ).Με αυτό το σκεπτικό δηλαδή από τη φύση του ένα κράτος είναι ως ένα βαθμό πολυπολιτισμικό.Από ένα σημείο και μετά όμως τα επί μέρους πολιτισμικά στοιχεία είναι τόσο διαφορετικά που απλά δε γίνεται να συγκλίνουν. Επομένως  ο βαθμός διαφοροποίησης σε αυτά τα στοιχεία  είναι και το κριτήριο  βάσει  του οποίου κάποια τοπική κοινότητα μπορεί να κρίνει ότι  παρά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αποτελεί μέρους ενός ευρύτερου συνόλου . Ένα ακόμα κριτήριο είναι και το γεγονός κατά πόσο αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μπορεί να αποτελέσουν  παράγοντα σύγκρουσης. Για παράδειγμα η τοπική ενδυμασία όταν διαμορφώνεται  από κλιματικούς παράγοντες  δεν είναι λόγος σύγκρουσης, η πίστη όμως σε διαφορετικούς θεούς που εκφράζουν διαφορετικούς ηθικούς κανόνες και συνεπώς διαφορετικό τρόπο ζωής μπορεί να αποτελέσει  αιτία σύγκρουσης. 

     Είναι φυσικό όσο πιο αχανής να γίνεται μια περιοχή τόσο να παρατηρούνται ολοένα και μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις  στον πολιτισμό των ανθρώπων/κοινοτήτων  που ζουν σε διάφορα σημεία της. Οι  πληθυσμοί που κατοικούν σε αχανείς περιοχές μπορεί να έχουν διαφορετική γλώσσα θρήσκευμα και πολλά άλλα βασικά πολιτισμικά στοιχεία καθώς η ιδιομορφία της γεωγραφίας ενός τόπου είναι καθοριστικής σημασίας στοιχείο για τον πολιτισμό που θα αναπτυχθεί εκεί (πχ εμπορικοί λαοί κοντά σε θάλασσες = λαοί που είναι πιο ανοιχτοί σε ξένους αφού καθημερινά συνδιαλέγονται μαζί τους για να βγάλουν κέρδος  - νομαδικοί λαοί σε άγονες περιοχές= λαοί που είναι πιο επιθετικοί αφού ο τόπος διαμονής τους δεν μπορεί να τους θρέψει  -γεωργικοί λαοί σε μεγάλες πεδιάδες= λαοί που σκέφτονται πιο συντηρητικά αφού έχουν έτοιμα αυτά που χρειάζονται για να ζήσουν κοκ)  Συχνά κάποιο έθνος-κράτος κατόρθωνε να υποτάξει πολλά   άλλα κράτη  με τη δύναμη των όπλων και να εξαπλωθεί σε τέτοιες μεγάλες εκτάσεις.

     Τότε μιλάμε για αυτοκρατορίες. Οι αυτοκρατορίες ήταν  πολυπολιτισμικές κοινωνίες αφού όντως είχαμε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς υπό κοινή διοίκηση. Εκεί η πολυπολιτισμικότητα ήταν  αναγκαία καθώς διαφορετικά  υπήρχαν κίνδυνοι επαναστάσεων εμφυλίων κλπ. Παρόλα αυτά όμως  ακόμα και στις αυτοκρατορίες της αρχαιότητας με τις λεπτές ισορροπίες πολλών διαφορετικών πολιτισμών  και το ομολογουμένως πιο  πιθανό από ότι σήμερα ενδεχόμενο της ένοπλης σύγκρουσης,  ο πολιτισμός  του έθνους που είχε επικρατήσει είχε τον πρώτο ρόλο. Έτσι για παράδειγμα στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπήρχε η έννοια του "Ρωμαίου πολίτη" που ουσιαστικά έδινε περισσότερα δικαιώματα στους Ρωμαίους  σε σχέση με τους υπόλοιπους πολίτες της πολυπολιτισμικής κατά τ'άλλα αυτοκρατορίας. Ουσιαστικά επικρατούσε ένα καθεστώς ανοχής όπως αναφέρεται και σε ένα από τα άρθρα  που παραθέτω στην αρχή,  των Ρωμαίων ως προς τους πολιτισμούς των υπηκόων τους. Ακόμα και όταν το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας εξελληνίστηκε - ακολούθησε δηλαδή τον Ελληνικό πολιτισμό- οι κάτοικοι της συνέχιζαν να αποκαλούν τους εαυτούς τους Ρωμαίους (εξ ου και Ρωμιοί σήμερα είναι μια ονομασία για τους Έλληνες)  

      Ακόμα κι έτσι όμως οι έντονες πολιτισμικές διαφορές έφεραν την κατάρρευση των αχανών αυτοκρατοριών  όσο οργανωμένες κι αν ήταν αυτές για να το αποτρέψουν. Γιατί?  Γιατί διαφορετικοί πολιτισμοί είναι πάντα διαφορετικοί  ( και είναι υγιές να συμβαίνει αυτό)  και κοινωνίες που σχηματίζονται με τη βία -και αυτές είναι συνήθως οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες-  είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. Ακόμα και σήμερα "ομοσπονδιακά κράτη" διαλύονται (Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία, ΕΣΣΔ) λόγω των πολιτισμικών διαφορών των κατοίκων τους ενώ σε πολλές άλλες περιπτώσεις ο μόνος λόγος που κρατά υπό την σκέπη του ίδιου κράτους διαφορετικούς πολιτισμούς είναι η απειλή της εμφύλιας διαμάχης ή οικονομικά συμφέροντα (πχ η Σκωτία συνεχίζει να ανήκει στο Ηνωμένο βασίλειο αν και δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Σκωτσέζοι δεν το επιθυμούν http://www.newsit.gr/default.php?pname=Video&catid=7&show=15738) Ένας πολιτισμός μπορεί σίγουρα να ανταλλάξει στοιχεία με κάποιον άλλον πολιτισμό  αλλά πρέπει να διατηρεί την ταυτότητα του αλλιώς χάνεται σαν πολιτισμός. Όταν διαφορετικοί πολιτισμοί συνυπάρχουν με κοινή κυβέρνηση δημιουργούνται προβλήματα διακυβέρνησης καθώς πολλά ζητήματα είναι φυσικό να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τον κάθε πολιτισμό. Ακόμα και να επιτευχθεί μια κοινωνική ειρήνη μεταξύ τους  αυτό δε σημαίνει ότι έχουν την απαραίτητη συνοχή που θα οδηγήσει στην πρόοδο και την ανάπτυξη του κράτους στο οποίο βρίσκονται απλά, το κράτος, στην καλύτερη περίπτωση  θα έχει μπει σε μια περίοδο προσπάθειας διατήρησης πολιτισμικών ισορροπιών  μεταξύ των πολιτών του, η οποία  θα κρατήσει γι όσο συνεχίζουν να υφίστανται διαφορετικοί πολιτισμοί -αυτό το νόημα αναπτύσσεται και πιο αναλυτικά στα άρθρα-links που παραθέτω.

     Από τα παραπάνω προκύπτει εύλογα  ότι η ύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών που γίνονται  ταυτόχρονα και ισοδύναμα απόλυτα σεβαστοί σε σε ένα κράτος, είναι μια παράλογη κατάσταση.Το μόνο πράγμα που μπορεί να διατηρήσει μια τέτοια παράλογη κατάσταση είναι η βία ή η απειλή της βίας. Η βία μπορεί να μεταφραστεί σε δύναμη των όπλων- "κατακτώ διαφορετικούς πολιτισμούς και τους αναγκάζω να παραμείνουν μαζί" - απειλή εμφύλιας διαμάχης- αλλά και οικονομική βία δηλαδή "είμαστε διαφορετικοί πολιτισμοί που ζούμε μαζί και θέλουμε να διαχωριστούμε αλλά αν το κάνουμε θα χάσουμε πολλά από τα οικονομικά μας προνόμια -το είδαμε στο σχετικό  video  με τη Σκωτία-.  Το ίδιο σε γενικές γραμμές συμβαίνει και στις ΗΠΑ όπου προωθείται πολύ η ιδέα της πολυπολιτισμικότητας αφού σαν κράτος  αποτελείται από πλήθος ατόμων που δεν είχαν κανένα κοινό πολιτισμικό στοιχείο (ούτε καν γλώσσα και θρησκεία)  παρά μόνο την ανάγκη για κέρδος. Που ήταν η πολυπολιτισμικότητα των Αμερικανών όταν εξολόθρευαν τους Ινδιάνους?  Ακόμα και σήμερα  η ΗΠΑ είναι γεμάτες γκέτο, τεράστιες οικονομικές διαφορές και φυσικά έλλειψη συνοχής και ομοψυχίας καθώς δε νομίζω ένας Χαβανέζος να νιώθει ότι έχει κοινά στοιχεία με έναν από την Αλάσκα. ( Στην καλύτερη περίπτωση απλά αδιαφορεί για την ύπαρξη του).Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ ανδρώθηκαν πολλές εκφάνσεις του ρατσισμού.(κατά τα άλλα η πολυπολιτισμικότητα για κάποιο άγνωστο λόγο που θα ήθελα να μου εξηγήσουν βοήθησε τις ΗΠΑ σαν κοινωνία ισχυρίζονται κάποιοι!) Κακά τα ψέμματα,οι παράγοντες που κρατούν την όποια κοινωνική συνοχή εκεί  είναι κυρίως οικονομικοί.

         Προφανώς βέβαια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το γεγονός ότι σε ένα κράτος μπορεί να ζήσουν και άνθρωποι που ανήκουν σε έναν διαφορετικό πολιτισμό. Σήμερα αυτό συμβαίνει εξάλλου μέσω της μετανάστευσης. Κράτη που  ουσιαστικά δεν έχουν καμιά επαφή μεταξύ τους έρχονται κοντά το ένα στο άλλο καθώς πολίτες του ενός πάνε να εγκατασταθούν στο άλλο.Όταν αυτό συμβαίνει όμως  ακριβώς  επειδή η μετανάστευση συμβαίνει για οικονομικούς λόγους και δεν είναι μια φυσιολογική κατάσταση (ποιος άνθρωπος δε θέλει υπό φυσιολογικές συνθήκες να μένει στον τόπο που μεγάλωσε;) θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα ώστε το κράτος που δέχεται τους μετανάστες να μην υπόκειται σε μεταβολές ή ακόμα και σε καταπίεση του πολιτισμού του προκειμένου να νιώσουν πιο ευπρόσδεκτοι οι μετανάστες.Πχ ένας μετανάστης θα αισθανόταν πολύ ωραία αν στην χώρα που πήγαινε μιλούσαν τη δική του μητρική γλώσσα, θα έπρεπε δηλαδή  κάθε κράτος  που δέχεται μετανάστες να προσαρμοστεί σε αυτό; Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχουν νόμοι και κανόνες ένταξης των μεταναστών σε μια κοινωνία  ώστε αυτή να γίνεται ομαλά και χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η κοινωνική συνοχή. Ο πολιτισμός του κράτους που δέχεται μετανάστες πρέπει να προστατεύεται γιατί μόνο με βάση αυτόν μπορεί να εξασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή. Πιο απλά όταν είμαστε επισκέπτες κάπου προσαρμοζόμαστε στις συνήθειες που επικρατούν στο σπίτι που πάμε και δεν προσπαθούμε να επιβάλλουμε τις δικές μας. Στον ιδιωτικό μας βίο  μπορούμε βέβαια να κάνουμε ότι θέλουμε αλλά στην κοινωνία που διαλέξαμε να πάμε -γιατί δεν μας έφεραν με το ζόρι- θα πρέπει να δείχνουμε καλή θέληση και να προσπαθούμε να προσαρμοστούμε σε αυτή. Αν δεν κάνει κάποιος την προσπάθεια αυτή, παρά τις όποιες αντιξοότητες τότε απλά εκμεταλλεύεται την αδυναμία των ντόπιων να τον διώξουν - αδυναμία που μεταφράζεται σε οικονομικούς, οργανωτικούς, πολιτικούς αλλά και ανθρωπιστικούς λόγους- και δυστυχώς συμβιώσεις που βασίζονται στην εκμετάλλευση δεν είναι προορισμένες να επιβιώσουν για πολύ καιρό.Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κανένας μετανάστης τουλάχιστον στην αρχή δεν θέλει να γίνει μόνιμος κάτοικος  του κράτους που πάει , το μόνο που θέλει είναι να κερδίσει χρήματα για να ζει.Σεβαστό αλλά το ίδιο επιθυμούν και όλοι οι άλλοι άνθρωποι.

          Κι όμως στο όνομα της πολυπολιτισμικότητας κάποιοι θεωρούν ότι ακόμα και η Ελλάδα  με την μικρή της έκταση και τον ομοιογενή κατά γενική ομολογία πληθυσμό της  θα πρέπει να χαρακτηρίζεται πολυπολιτισμική λόγω του ότι φιλοξενεί μετανάστες και να προσαρμόζει τη νομοθεσία της στις ανάγκες των μεταναστών χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε θέματα που αφορούν την εθνική κυριαρχία (-πρόταση νόμου ώστε όποιος παραβιάζει τα ελληνικά σύνορα και γεννήσει παιδί στην Ελλάδα να αποκτά το παιδί του αυτόματα την ελληνική ιθαγένεια!) , τη θρησκεία (προτάσεις να μην αναρτώνται σύμβολα της επίσημης θρησκείας του κράτους στα σχολεία γιατί δεν είναι καλό για τις μειονότητες!) κ.α. Όπως είπαμε η πολυπολιτισμικότητα στηρίζεται μόνο με στην βία. Το γεγονός δηλαδή ότι στην Ελλάδα εισέρχονται χιλιάδες μετανάστες χωρίς έλεγχο και άσχετα με τον αν υπάρχει ανάγκη από το κράτος να έρθουν να εργαστούν εδώ,είναι ένα είδος βίας,  γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης καθώς απαιτείται από τους Έλληνες να κάνουν παραχωρήσεις  στην νομοθεσία τους ώστε  οι διαφορετικοί πολιτισμοί να έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τον πολιτισμό των γηγενών σε κρατικό επίπεδο (εκπαίδευση κλπ). Ότι βασίζεται πάνω στη βία όμως είναι αναπόφευκτο να καταλήξει σε βία. Και σε αυτή την περίπτωση αν επιτρέψουμε στη βία να ξεσπάσει το μεγαλύτερο τίμημα θα το πληρώσει  η ομάδα με τη λιγότερη δύναμη δηλαδή οι μετανάστες για αυτό είναι και λογικό να περιμένει κάποιος περισσότερη θέληση και προσπάθεια για προσαρμογή σε αυτούς και όχι στον κυρίαρχο πολιτισμό μιας κοινωνίας.  Ασφαλώς πρέπει να υπάρχει σεβασμός  απέναντι σε μειονότητες  και ευπαθείς ομάδες αλλά άλλο πράγμα ο σεβασμός και άλλο η υποχώρηση. Κάθε πολιτισμός δουλεύει με τον δικό του τρόπο και αυτό πρέπει να γίνεται αμοιβαία σεβαστό.