Παιδεία,κράτος και εθνική ταυτότητα
Διαβάζοντας το παρακάτω άρθρο
http://www.skepsou.gr/index.php/commentary/politics/199-ekpaideytikos-aytarxismos βλέπουμε να τίθεται σε αμφισβήτηση η σχέση του κράτους με την παιδεία που πρέπει να λαμβάνει κανείς. Ούτε λίγο ούτε πολύ ο συγγραφέας του άρθρου θεωρεί ότι στο όνομα της δημοκρατίας και της ελευθερίας, ο γονιός θα πρέπει να μπορεί να ζητά από το κράτος την παιδεία που θα παρέχει αυτό στο παιδί του. Γίνεται ακόμα λόγος για την ανάγκη ύπαρξης διαφορετικών βιβλίων για κάθε μάθημα ώστε ο μαθητής να έχει τη δυνατότητα να διαλέξει το βιβλίο που έχει την ιδεολογία που τον εκφράζει.
Αναμφισβήτητα το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι το καλύτερο δυνατό και σίγουρα υπάρχουν πολλές διορθώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν.Όμως όπως σε όλα τα θέματα έτσι και δω υπάρχουν κάποιες κόκκινες γραμμές:
Σύμφωνα με το σύνταγμα η παιδεία μεταξύ άλλων πρέπει να διαμορφώνει στο άτομο εθνική και θρησκευτική συνείδηση.Για να διαμορφωθεί η εθνική συνείδηση πρέπει το άτομο να γνωρίσει την ιστορία του λαού στον οποίον ανήκει, τον πολιτισμό του, τις αρετές και τα ελαττώματα του. Επίσης το άτομο πρέπει να νιώσει περήφανο που ανήκει στο συγκεκρίμενο έθνος ώστε να αποδεχτεί πιο εύκολα την εθνική του ταυτότητα.
Εδώ βέβαια τίθεται το ερώτημα "μα γιατί θα πρέπει να διαμορφώνεται εθνική ταυτότητα?" Η εθνική ταυτότητα αποτελεί βασικό συνεκτικό δεσμό των ανθρώπων. Ουσιαστικά εκφράζει τον κοινό τρόπο ζωής,την κοινή γλώσσα, την κοινή θρησκεία, τις κοινές αντιλήψεις, τον κοινώ ηθικό κώδικα, τις κοινές αξίες και εμπειρίες ομάδων ανθρώπων που για πολλά χρόνια μοιράστηκαν τον ίδιο γεωγραφικό χώρο.Η κοινή εθνική ταυτότητα μάλιστα ξεφεύγει από τα όρια του κράτους (π.χ. Ελλάδα και Κύπρος).Είναι ένας δεσμός που εξυπηρετεί την γενικότερη ανάγκη του ανθρώπου να μένει σε μια οργανωμένη κοινωνία μαζί με άλλα άτομα που έχουν κοινές εμπειρίες με αυτόν. Χωρίς την ύπαρξη της εθνικής ταυτότητας στην πρώτη κοινωνική ή οποιαδήποτε άλλη εσωτερική σύγκρουση το κράτος θα διχάζονταν. Θα ήταν εύκολο για κάθε μερίδα του πληθυσμού που διαφωνούσε π.χ. με ένα νομοσχέδιο να εκδηλώσει αποσχιστικές τάσεις και να θέλει να ακολουθήσει την δική της πορεία.Έτσι το κράτος θα κατέρρεε καθώς τα άτομα που ζουν σε αυτό θα έτσι θα δρούσαν με βάση μόνο το προσωπικό τους συμφέρον σε κάθε διαφωνία με τους συντοπίτες τους.Έτσι μακροπροθεσμα θα οδηγούμασταν σε μια κατάσταση αναρχίας όπου θα επικρατούσε το δίκιο του ισχυρότερου μια κατάσταση που θα θύμιζε την εποχή των ανθρώπων των σπηλαίων, την εποχή πριν δημιουργηθούν τα κράτη.
Βέβαια οι συμπεριφορές αυτές παρατηρούνται και σήμερα: Κάποιος που αρνείται να πάει στον στρατό, κάποιος που φοροδιαφεύγει, κάποιος που διορίζεται παράνομα ουσιαστικά δρα αντεθνικά- δεν νιώθει ότι συνδέεται με τα υπόλοιπα άτομα που ζουν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο με αυτόν και απλά έχει εγωκεντρική νοοτροπία. Σκοπός της διαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας είναι λοιπόν να περιορίζονται αυτές οι συμπεριφορές και σίγουρα να μη καταλήγουν στο χειρότερο στάδιο όπου ο πολίτης δεν αισθάνεται πλέον καμιά σύνδεση με το κράτος-δηλαδή τους υπόλοιπους πολίτες!-.
Για το λόγο αυτό η παιδεία θα πρέπει να παρέχεται από το κράτος που εκφράζει την θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών και βέβαια προστατεύει και τις μειοψηφίες, και όχι από ιδιώτες που έχουν δικά τους συμφέροντα. Ασφαλώς οι πολίτες πρέπει να έχουν λόγο στο τι παιδεία παρέχεται στα παιδιά τους αυτό όμως γίνεται μέσω της συμμετοχής τους στις δημοκρατικές διαδικασίες. Δεν είναι δυνατό να υπάρχει δυνατότητα επιλογής πχ βιβλίου ιστορίας από οτν μαθητή , καθώς τότε δεν διαμορφώνεται μια αλλά 2 διαφορετικές εθνικές ταυτότητες που φυσικά οδηγούν σε διχασμό. Η εθνική ταυτότητα που προωθείται μέσω της παιδείας ,θα πρέπει να ταυτίζεται με την πλειοψηφία των πολιτών του κράτους. Για παράδειγμα το θρήσκευμα μιας μικρής θρησκευτικής μειονότητας που ζει σε ένα κράτος δεν χρείαζεται να αναλυθεί σε ένα μάθημα όσο το κυρίαρχο θρήσκευμα του κράτους.Ασφαλώς δεν γίνεται να αποσιωπηθεί αλλά η αναφορά σε αυτό θα πρέπει να γίνει με βάση εθνικά κριτήρια και όχι επιστημονικά που θα απαιτούσαν την ίση αναφορά σε όλα τα γνωστά θρησκεύματα.
Το κράτος μέσω της παιδείας οφείλει να διαμορφώσει το άτομο ώστε να το κάνει περήφανο που ανήκει στη συγκεκριμένη κοινωνία και όχι σε ένα άλλο έθνος. Σε καμιά περίπτωση βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να παραχαραχθούν ιστορικά γεγονότα. Θα πρέπει όμως τα γεγονότα να παρουσιάζονται αλλά και να εκφράζονται έτσι ώστε ώστε ένα παιδί να εμπνέεται από την ιστορία του λαού του και όχι να την καταδικάζει.Για παράδειγμα είναι εύκολο να πει κανείς ότι πολλοί αγωνιστές του1821 πριν γίνει η επανάσταση, δούλευαν στην υπηρεσία των Τούρκων αν όμως κάτι τέτοιο προβληθεί σε μεγάλη έκταση δίνεται η εντύπωση σε ένα μικρό παιδί ότι οι αγωνιστές ήταν προδότες γιατί δουλεύοντας για τους Τούρκους ουσιαστικά τους βοηθούσαν.Ένα παιδί δεν είναι σε θέση να σκεφτεί,αναλύσει και να κρίνει ένα σώρο επιχειρήματα που μπορεί να ειπωθούν για το θέμα
αυτό. Στην καλυτερη περίπτωση θα απορρίψει ακόμα και την ιδέα της επανάστασης αφού θα νομίζει ότι την έπραξαν προδότες.
Από κει και πέρα όμως αναμφισβήτητα χρέος του ατόμου και της οικογένειας του είναι να "ψαχτεί" πιο πολύ με βάση την παιδεία που θα του προσφέρει το σχολείο του. Αυτό άλλωστε το εμπνέει (ή πρέπει να το εμπνέει ) και η κρατική παιδεία,καθώς πολλά μαθήματα δίνουν έμφαση στη σημασία της επιστημονικής έρευνας.Έτσι το άτομο θα αποκτήσει πιο ολοκληρωμένες γνώσεις, θα οξύνει την κριτική του ικανότητα και θα εκτιμήσει περισσότερο τις αρετές αλλά και θα κατακρίνει τα ελαττώματα του έθνους του. Επιπλέον έτσι θα αποκτήσει και την δυνατότητα να διαμορφώσεικαι αυτό σαν πολίτης του κράτους ενεργά την εθνική ταυτότητα των μελλοντικών γενεών.
Βέβαια η επιλογή αυτή είναι προσωπική -κάποια άτομα διαβάζουν εξωσχολικά επιστημονικά βιβλία κάποια άλλα όχι- αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αφορά το κράτος που σαν σκοπό πρέπει να έχει πέρα από την μόρφωση και την κοινωνική συνοχή. Γιατι προφανώς κανένα έθνος δεν είναι έθνος αγίων ώστε να έχει μόνο λαμπρές ιστορικές στιγμές και εξέχουσες προσωπικότητες , κάθε έθνος έχει τα θετικά του και τα αρνητικά του αφού τα έθνη απαρτίζονται από ανθρώπους. Αν όμως το ίδο το κράτος οδηγεί τους πολίτες του στο να το μισούν τότε οδηγείται από μόνο του στην αυτοδιάλυση του είτε αυτή είναι ηθική λόγω της αδιαφορίας των πολιτών προς τους ομοεθνείς τους/συντοπίτες τους, είτε ένας εμφύλιος πόλεμος, είτε αυτή έχει τη μορφή της πολιτιστικής ή και κυριαρχικής αφομοίωσης από ένα άλλο κράτος, το οποίο εκμεταλλέυεται την ελλιπώς διαμορφωμένη εθνική ταυτότητα.
Και σίγουρα σκοπός του κράτους αλλά και της παιδείας που παρέχει δεν πρέπει να είναι αυτός.
Διαβάζοντας το παρακάτω άρθρο
http://www.skepsou.gr/index.php/commentary/politics/199-ekpaideytikos-aytarxismos βλέπουμε να τίθεται σε αμφισβήτηση η σχέση του κράτους με την παιδεία που πρέπει να λαμβάνει κανείς. Ούτε λίγο ούτε πολύ ο συγγραφέας του άρθρου θεωρεί ότι στο όνομα της δημοκρατίας και της ελευθερίας, ο γονιός θα πρέπει να μπορεί να ζητά από το κράτος την παιδεία που θα παρέχει αυτό στο παιδί του. Γίνεται ακόμα λόγος για την ανάγκη ύπαρξης διαφορετικών βιβλίων για κάθε μάθημα ώστε ο μαθητής να έχει τη δυνατότητα να διαλέξει το βιβλίο που έχει την ιδεολογία που τον εκφράζει.
Αναμφισβήτητα το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι το καλύτερο δυνατό και σίγουρα υπάρχουν πολλές διορθώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν.Όμως όπως σε όλα τα θέματα έτσι και δω υπάρχουν κάποιες κόκκινες γραμμές:
Σύμφωνα με το σύνταγμα η παιδεία μεταξύ άλλων πρέπει να διαμορφώνει στο άτομο εθνική και θρησκευτική συνείδηση.Για να διαμορφωθεί η εθνική συνείδηση πρέπει το άτομο να γνωρίσει την ιστορία του λαού στον οποίον ανήκει, τον πολιτισμό του, τις αρετές και τα ελαττώματα του. Επίσης το άτομο πρέπει να νιώσει περήφανο που ανήκει στο συγκεκρίμενο έθνος ώστε να αποδεχτεί πιο εύκολα την εθνική του ταυτότητα.
Εδώ βέβαια τίθεται το ερώτημα "μα γιατί θα πρέπει να διαμορφώνεται εθνική ταυτότητα?" Η εθνική ταυτότητα αποτελεί βασικό συνεκτικό δεσμό των ανθρώπων. Ουσιαστικά εκφράζει τον κοινό τρόπο ζωής,την κοινή γλώσσα, την κοινή θρησκεία, τις κοινές αντιλήψεις, τον κοινώ ηθικό κώδικα, τις κοινές αξίες και εμπειρίες ομάδων ανθρώπων που για πολλά χρόνια μοιράστηκαν τον ίδιο γεωγραφικό χώρο.Η κοινή εθνική ταυτότητα μάλιστα ξεφεύγει από τα όρια του κράτους (π.χ. Ελλάδα και Κύπρος).Είναι ένας δεσμός που εξυπηρετεί την γενικότερη ανάγκη του ανθρώπου να μένει σε μια οργανωμένη κοινωνία μαζί με άλλα άτομα που έχουν κοινές εμπειρίες με αυτόν. Χωρίς την ύπαρξη της εθνικής ταυτότητας στην πρώτη κοινωνική ή οποιαδήποτε άλλη εσωτερική σύγκρουση το κράτος θα διχάζονταν. Θα ήταν εύκολο για κάθε μερίδα του πληθυσμού που διαφωνούσε π.χ. με ένα νομοσχέδιο να εκδηλώσει αποσχιστικές τάσεις και να θέλει να ακολουθήσει την δική της πορεία.Έτσι το κράτος θα κατέρρεε καθώς τα άτομα που ζουν σε αυτό θα έτσι θα δρούσαν με βάση μόνο το προσωπικό τους συμφέρον σε κάθε διαφωνία με τους συντοπίτες τους.Έτσι μακροπροθεσμα θα οδηγούμασταν σε μια κατάσταση αναρχίας όπου θα επικρατούσε το δίκιο του ισχυρότερου μια κατάσταση που θα θύμιζε την εποχή των ανθρώπων των σπηλαίων, την εποχή πριν δημιουργηθούν τα κράτη.
Βέβαια οι συμπεριφορές αυτές παρατηρούνται και σήμερα: Κάποιος που αρνείται να πάει στον στρατό, κάποιος που φοροδιαφεύγει, κάποιος που διορίζεται παράνομα ουσιαστικά δρα αντεθνικά- δεν νιώθει ότι συνδέεται με τα υπόλοιπα άτομα που ζουν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο με αυτόν και απλά έχει εγωκεντρική νοοτροπία. Σκοπός της διαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας είναι λοιπόν να περιορίζονται αυτές οι συμπεριφορές και σίγουρα να μη καταλήγουν στο χειρότερο στάδιο όπου ο πολίτης δεν αισθάνεται πλέον καμιά σύνδεση με το κράτος-δηλαδή τους υπόλοιπους πολίτες!-.
Για το λόγο αυτό η παιδεία θα πρέπει να παρέχεται από το κράτος που εκφράζει την θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών και βέβαια προστατεύει και τις μειοψηφίες, και όχι από ιδιώτες που έχουν δικά τους συμφέροντα. Ασφαλώς οι πολίτες πρέπει να έχουν λόγο στο τι παιδεία παρέχεται στα παιδιά τους αυτό όμως γίνεται μέσω της συμμετοχής τους στις δημοκρατικές διαδικασίες. Δεν είναι δυνατό να υπάρχει δυνατότητα επιλογής πχ βιβλίου ιστορίας από οτν μαθητή , καθώς τότε δεν διαμορφώνεται μια αλλά 2 διαφορετικές εθνικές ταυτότητες που φυσικά οδηγούν σε διχασμό. Η εθνική ταυτότητα που προωθείται μέσω της παιδείας ,θα πρέπει να ταυτίζεται με την πλειοψηφία των πολιτών του κράτους. Για παράδειγμα το θρήσκευμα μιας μικρής θρησκευτικής μειονότητας που ζει σε ένα κράτος δεν χρείαζεται να αναλυθεί σε ένα μάθημα όσο το κυρίαρχο θρήσκευμα του κράτους.Ασφαλώς δεν γίνεται να αποσιωπηθεί αλλά η αναφορά σε αυτό θα πρέπει να γίνει με βάση εθνικά κριτήρια και όχι επιστημονικά που θα απαιτούσαν την ίση αναφορά σε όλα τα γνωστά θρησκεύματα.
Το κράτος μέσω της παιδείας οφείλει να διαμορφώσει το άτομο ώστε να το κάνει περήφανο που ανήκει στη συγκεκριμένη κοινωνία και όχι σε ένα άλλο έθνος. Σε καμιά περίπτωση βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να παραχαραχθούν ιστορικά γεγονότα. Θα πρέπει όμως τα γεγονότα να παρουσιάζονται αλλά και να εκφράζονται έτσι ώστε ώστε ένα παιδί να εμπνέεται από την ιστορία του λαού του και όχι να την καταδικάζει.Για παράδειγμα είναι εύκολο να πει κανείς ότι πολλοί αγωνιστές του1821 πριν γίνει η επανάσταση, δούλευαν στην υπηρεσία των Τούρκων αν όμως κάτι τέτοιο προβληθεί σε μεγάλη έκταση δίνεται η εντύπωση σε ένα μικρό παιδί ότι οι αγωνιστές ήταν προδότες γιατί δουλεύοντας για τους Τούρκους ουσιαστικά τους βοηθούσαν.Ένα παιδί δεν είναι σε θέση να σκεφτεί,αναλύσει και να κρίνει ένα σώρο επιχειρήματα που μπορεί να ειπωθούν για το θέμα
αυτό. Στην καλυτερη περίπτωση θα απορρίψει ακόμα και την ιδέα της επανάστασης αφού θα νομίζει ότι την έπραξαν προδότες.
Από κει και πέρα όμως αναμφισβήτητα χρέος του ατόμου και της οικογένειας του είναι να "ψαχτεί" πιο πολύ με βάση την παιδεία που θα του προσφέρει το σχολείο του. Αυτό άλλωστε το εμπνέει (ή πρέπει να το εμπνέει ) και η κρατική παιδεία,καθώς πολλά μαθήματα δίνουν έμφαση στη σημασία της επιστημονικής έρευνας.Έτσι το άτομο θα αποκτήσει πιο ολοκληρωμένες γνώσεις, θα οξύνει την κριτική του ικανότητα και θα εκτιμήσει περισσότερο τις αρετές αλλά και θα κατακρίνει τα ελαττώματα του έθνους του. Επιπλέον έτσι θα αποκτήσει και την δυνατότητα να διαμορφώσεικαι αυτό σαν πολίτης του κράτους ενεργά την εθνική ταυτότητα των μελλοντικών γενεών.
Βέβαια η επιλογή αυτή είναι προσωπική -κάποια άτομα διαβάζουν εξωσχολικά επιστημονικά βιβλία κάποια άλλα όχι- αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αφορά το κράτος που σαν σκοπό πρέπει να έχει πέρα από την μόρφωση και την κοινωνική συνοχή. Γιατι προφανώς κανένα έθνος δεν είναι έθνος αγίων ώστε να έχει μόνο λαμπρές ιστορικές στιγμές και εξέχουσες προσωπικότητες , κάθε έθνος έχει τα θετικά του και τα αρνητικά του αφού τα έθνη απαρτίζονται από ανθρώπους. Αν όμως το ίδο το κράτος οδηγεί τους πολίτες του στο να το μισούν τότε οδηγείται από μόνο του στην αυτοδιάλυση του είτε αυτή είναι ηθική λόγω της αδιαφορίας των πολιτών προς τους ομοεθνείς τους/συντοπίτες τους, είτε ένας εμφύλιος πόλεμος, είτε αυτή έχει τη μορφή της πολιτιστικής ή και κυριαρχικής αφομοίωσης από ένα άλλο κράτος, το οποίο εκμεταλλέυεται την ελλιπώς διαμορφωμένη εθνική ταυτότητα.
Και σίγουρα σκοπός του κράτους αλλά και της παιδείας που παρέχει δεν πρέπει να είναι αυτός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου