Άμεση δημοκρατία
Στη σύγχρονη εποχή γίνεται λόγος για την άμεση δημοκρατία, η οποία ως ένα βαθμό έχει πρότυπο την δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας. Στην άμεση δημοκρατία ο πολίτης καλείται να αποφασίζει για κάθε θέμα διακυβέρνησης.
Εκ πρώτης όψεως η άμεση δημοκρατία φαίνεται δίκαιη. Σε τελικό συμπέρασμα οι αποφάσεις αφορούν τους πολίτες και αυτοί θα πρέπει να τις παίρνουν. Αν μάλιστα σκεφτεί κανείς ότι με το σημερινό σύστημα της αντιπροσώπευσης στη δημοκρατία συχνά οι αντιπρόσωποι του λαού τον παραπλανούν ή αθετούν τις υποσχέσεις τους σίγουρα η άμεση δημοκρατία εξασφαλίζει με βεβαιότητα ότι θα εκφράζεται απόλυτα η λαϊκή βούληση.
Για να υπάρχει όμως σωστή διακυβέρνηση θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα και για την ορθότητα του τρόπου λήψης των αποφάσεων. Μια μεγάλη πτυχή του θέματος θίγεται στο σύνδεσμο που παραθέτω απάνω. Δηλαδή ότι η δημοκρατία πρέπει να προστατεύει τις μειοψηφίες και να λειτουργεί ως κράτος δικαίου. Αν κυβερνά μόνο η γνώμη της πλειοψηφίας είναι αναπόφευκτο να καταπιεστούν οι μειοψηφίες.Έτσι για παράδειγμα σε μια χώρα με γηρασμένο πληθυσμό θα ήταν εύκολο να ψηφιστεί ένα νομοσχέδιο που θα αύξανε τις συντάξεις και θα μείωνε τους μισθούς αν υπήρχε άμεση δημοκρατία.
Μια ακόμα σημαντική ένσταση για την άμεση δημοκρατία είναι η ενημέρωση του πολίτη για τα διάφορα θέματα, η ύπαρξη διάθεσης για ενημέρωση στον καθένα προσωπικά, αλλά και η δυνατότητα ενημέρωσης του πολίτη. Πιο απλά αντιλαμβανόμαστε ότι είναι δύσκολο για τον κάθε πολίτη να είναι επαρκώς ενημερωμένος για το κάθε θέμα διακυβέρνησης . Και όταν λέμε για κάθε θέμα εννοούμε από τα πιο τετριμμένα μέχρι και αυτά που είναι τόσο σημαντικά ώστε να απαιτείται ακόμα και σήμερα που ισχύει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, ένα δημοψήφισμα. Ο κάθε πολιτικός σήμερα δεν αποφασίζει για τα θέματα αυτά μόνος του αλλά έχει μια ομάδα ειδικών που τον ενημερώνουν επαρκώς για το θέμα πέρα από την προσωπική έρευνα που οφείλει να κάνει και ο ίδιος. Επίσης δεν είναι τυχαίο πως η πολιτεία σήμερα προβλέπει πως οι πολιτικοί δεν πρέπει να εργάζονται αφού ουσιαστικά η δουλειά που πρέπει να κάνουν (άσχετα με το τι γίνεται σήμερα!) είναι η ενημέρωση τους για όλα τα ζητήματα διακυβέρνησης.Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να συνδυάσει την βιοποριστική του εργασία με την επαγγελματική -γιατί τόσο καλή θα πρέπει να είναι αν ο άνθρωπος αυτός παίρνει αποφάσεις- γνώση για τα κοινά. Όπως έχει ειπωθεί : "ο καθένας μπορεί να έχει γνώμη αλλά έχει γνώση για να έχει γνώμη?" Σίγουρα ένας ενεργός πολίτης πρέπει να έχει διαμορφωμένη μια άποψη μέσα σε ένα γενικό πλαίσιο αλλά δεν είναι δυνατό να γνωρίζει ή να καταπιάνεται με όλες τις σχετικές λεπτομέρειες. Ο ρόλος του αντιπροσώπου είναι να κάνει κατανοητές αυτές τις λεπτομέρειες και να τις λάβει υπόψιν του πάντα όμως βασιζόμενος ότι δρα με βάση τον γενικότερο τρόπο σκέψης των πολιτών που τον επέλεξαν. Επιπλέον ο πολιτικός- αντιπρόσωπος έχει χρέος να αναφέρει σωστά στον πολίτη τις αρχές και το πρόγραμμα πάνω στο οποίο θα κινηθεί και να δρα έτσι ώστε να εκπροσωπεί ουσιαστικά τον πολίτη.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί επίσης ότι η άμεση δημοκρατία προϋποθέτει και την ικανότητα του πολίτη να αναπτύσσει δικές του προτάσεις διακυβέρνησης. Είναι εύκολο για τον καθένα να στηρίξει ή να απορρίψει ένα νομοσχέδιο αλλά είναι σίγουρα πιο δύσκολο να συντάξει κάποιος ένα δικό του. Σίγουρα, για διάφορους λόγους, δεν έχει ο κάθε πολίτης αυτή την δυνατότητα.Ουσιαστικά δηλαδή στην άμεση δημοκρατία,στην καλύτερη περίπτωση οι περισσότεροι πολίτες καταλήγουν να καλούνται να εγκρίνουν ή όχι προτάσεις μερικών συγκεκριμένων πολιτών που διαθέτουν τα μέσα,την ευφράδεια, την γνώση αλλά και την εξειδίκευση να αναπτύξουν προτάσεις για ένα θέμα. Το ίδιο ακριβώς όμως συμβαίνει και στην αντιπροσωπευόμενη δημοκρατία. Η διαφορά όμως είναι ότι στην αντιπροσωπευόμενη δημοκρατία είναι πιο εύκολο να υπάρχει εμπειρία για το θέμα προς ψήφιση σε 300 για παράδειγμα άτομα παρά σε ολόκληρο τον πληθυσμό μιας χώρας. Η λαϊκή βούληση θα εκφραστεί από το γεγονός ότι οι αντιπρόσωποι του λαού θα χρησιμοποιήσουν και την εμπειρία/γνώση τους για το θέμα αλλά θα πρέπει να λάβουν υπόψιν τους και το γενικότερο πλαίσιο βάσει του οποίου έχουν υποσχεθεί στους πολίτες πως θα κινηθούν-θα λαμβάνουν δηλαδή τις αποφάσεις.
Έτσι σε μια αντιπροσωπευόμενη δημοκρατία η γνώση για τα θέματα συμβαδίζει ώς ένα βαθμό με την λαϊκή βούληση (είναι πιο εύκολο να έχει πλήρως ενημερώμενα λίγα άτομα παρά ένα ολόκληρο κράτος) ενώ σε μια άμεση δημοκρατία τον κύριο λόγο τον έχει η λαϊκή βούληση ( ο καθένας μπορεί να υποβάλλει μια πρόταση για όλα τα θέματα χωρίς να είναι απαραίτητο να είναι ενημερωμένος). Σε μια σωστή αντιπροσωπευόμενη δημοκρατία αποτελεί σφάλμα για ένα πολιτικό να ισχυριστεί πως δεν είναι ενημερωμένος για κάτι που ψηφίζει.
Φυσικά δεν πρέπει να απορρίπτουμε τελείως την άμεση δημοκρατία. Κατά τη γνώμη μου είναι εύκολο να εφαρμοστεί σε τοπικά επίπεδα π.χ. μια γειτονιά -μια συνοικία μπορεί να καλείται να αποφασίσει μόνη της σε τι δημόσιο έργο προτιμά να ξοδευτούν κάποια κονδύλια που της αντιστοιχούν.-Όχι όμως και να αποφασίσει και το ύψος των κονδυλίων που θα πρέπει να της δίνονται από το κράτος-Με την έννοια δηλαδή ότι καθένας πρέπει να αποφασίζει για πράγματα που του είναι αρκετά οικεία και τον αφορούν άμεσα, δεν επηρεάζουν αρνητικά τρίτους και είναι θέματα για τα οποία έχει ενημέρωση. Επίσης έμφαση θα πρέπει να δοθεί και στην παράδοση προς αποδοχή η μη νομοσχεδίων που προτείνονται από πολίτες στο κοινοβούλιο που όμως θα ελέγχονται από τους αντιπροσώπους του κοινοβουλίου ως προς την ορθότητα/νομιμότητα/συνταγματικότητα τους. Επίσης με την άμεση δημοκρατία θα μπορούσε να εκλέγεται ένα θεσμικό πρόσωπο όπως ο πρόεδρος της δημοκρατίας ώστε να δρα ανεξάρτητα από πολιτικά συμφέροντα όταν κρίνει πως εφαρμόζονται αντιλαϊκές πολιτικές.
Συνοψίζοντας πιστεύω ότι σίγουρα το πολιτικό μας σύστημα πρέπει να γίνει πιο ανοιχτό στους πολίτες όχι όμως να μετατραπεί σε οχλοκρατία. Η ανάγκη εξυγίανσης της αντιπροσωπευόμενης δημοκρατίας δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταργηθεί αλλά να μετατραπεί ώστε η συνεισφορά των πολιτών σε αυτή να είναι ουσιαστικότερη αλλά και πιο ωφέλιμη,
Για να φτάσουμε σε σημείο που θα μπορούμε να εφαρμόσουμε την άμεση δημοκρατία παντού θα πρέπει
ΑπάντησηΔιαγραφήνα έχουμε αναπτυγμένη τόσο την εκπαίδευση αλλά και την ηθική μας (ανιδιοτέλεια κλπ) που ουσιαστικά θα έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο που οι σωστές απόψεις θα είναι προφανείς για όλους και δεν θα χρειάζεται καν να ψηφίσουμε για να τις αναδείξουμε!